PR-дың тиімділігін оңтайландыру және қазақстандағы жарнама нарығының даму ерекшеліктері
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2020.v55.i1.05Кілттік сөздер:
PR, Қазақстан, оңтайландыру, жарнама, нарық, RACЕ.Аннотация
Мақалада Қазақстандағы қоғамдық қатынастар институтының даму тенденциялары қарастырылады. PR-дағы ұлттық ерекшеліктерді ескеру қажеттілігі атап өтілді. Коммуникация саласындағы міндеттерді шешу механизмдері, әртүрлі әлеуметтік құрылымдардың ұзақ мерзімді өзара әрекеттестігі қаралды. Имиджді жақсартуға негізделген PR мен жарнаманың әсер ету әдістерінің арасындағы айырмашылықтар PR-шараларының тиімділігін бағалаудың тәсілдері сипатталды. PR-әрекеттерін ұйымдастырудағы проблемалық және ресурстық тәсілдер көрсетілді. Науқандарды жоспарлау кезінде мотивацияның үлгілік жиынтығы ұсынылды.
Мақаланың мақсаты – PR технологияларын пайдалану және негізгі тұжырымдарын талдау арқылы шешу жолдарын ұсына отырып, қажетті тәжірибемен салыстыру. Бүкіл әлемдік технологиялар бірдей, бірақ олардың әрқайсысының қолданылуы ұлттық ерекшеліктерге байланысты. PR технологияларын пайдалану аудиторияға бағытталған мақсатты бағаны ұстауды талап етуі қажет.
Зерттеу жұмысының ғылыми және тәжірибелік ерекшелігіне PR-дың тиімділігін оңтайландыру және Қазақстандағы жарнама нарығының даму мүмкіндіктеріне мән бере отырып, әлемдік іс- тәжірибемен салыстырып, қажетті, дұрыс шешім шығару.
Зерттеу тақырыбын талдау барысында баяндау, талдау және салыстыру, тақырып бойынша ұсынылған материалдарды сараптау, жүйелеу және шетелдік ғалымдардың еңбектері сүйенген теориялық тәсілдер пайдаланылды.
Ғылыми мақаланың негізгі нысаны қандай да бір жарнаманы пайдаланған кезде жұмыс жасайтын компания сатушылар мен қызмет етушілермен байланыста болуымен ерекшеленеді, ұсынылған PR қаражатын көпшіліктің назарын аудару мақсатында қолданылса, сатып алушыларға немесе қызметтерді жеткізушілерге қажетті ақпаратты беруге мүмкіндік тудырады. Жарнама және PR арасындағы айырмашылық PR технологиясының сенімдірек болуына ықпал ету.
Мақаланың құндылығы – мақалада PR тиімділігін оңтайландыру және Қазақстандағы жарнама нарығының даму ерекшеліктері нақты қарастырылып, жан-жақты талданып, аталған тақырыпқа қатысты барлық ақпараттар жүйелі түрде сарапталып ұсынылып отыр. Тақырып аясында осы тақырыпты зерттеген ғалымдар ұсынған тұжырымдама негізінде осы саладағы тиімділікті қалыптастыру жолдары атап өтіліп, тақырыпқа байланысты ұсыныстар берілді.
Ұсынылып отырған мақалада авторлар заманауи жарнама нарығының дамуына тоқталып, оны мүмкіндігінше салыстырмалы талқылауды көздеген. Қазақстан Республикасында экономикалық қызметтің түрі мен әлеуметтік және мәдени тәртіптің нысаны ретінде қалыптастырудағы бірнеше дәйекті кезеңдер талданды. Қазақстан Республикасының жарнама нарығы ұлттық экономиканың дамушы сегменті болып табылатыны атап көрсетілген. Жарнама нарығында болған өзгерістердің көптеген факторлары берілген.
Библиографиялық сілтемелер
Алпысбаева С.Н. Региональный рынок: закономерности формирования и развития. Алматы: Гылым, 1997. – 243 с. Асеева Е.Н., Асеев П.В. Рекламная кампания. – М.: ПРИОР; СТИКС, 1997. – 111 с.
Бадалов Д.С. Саморегулирование реклама: европейский подход / Рекламный мир. 1997. – № 8-9 (59). Баженов Ю.К., Васькин Е.В. Организация рекламы в магазине: учеб.-практич. пособие. – М., 1998.
Батра Раджив, Майерс Джон Дж., Аакер Дэвид А. Рекламный менеджмент. – К.: Издательский дом «Вильяме», 1999.
– 784 с.
Болт, Гордон Дж. Практическое руководство по управлению сбытом // «Экономика», 1991.
Браччи Дж. Современная информация и телекоммуникационные технологии//Вопросы экономики. 1998. – № 2.
Бэнкс С. Межнациональный анализ расходов на рекламу: 1968 -1979 // Вестник рекламы. – 1986. – № 4-5.
Веселов С. Достоверность и качество информации при работе на российском рынке рекламы//Рекламный мир. 1997. –
№10 (60).
Гусеев К. А. Связи с общественностью в экономике. – СПб., 2001. – 56-б.
Джонс Дж. П. Расходы на рекламу: сохранение доли на рынке // Harvard Vusiness Review. 1990. – №1-2.
Команор В.С., Уилсон Т.А. Реклама, структура и эффективность рынка // Обзор экономики и статистики. 1967. – № 11. Крейн Э. Маркетинговые коммуникации. 2-е изд. – Нью-Йорк: Wiley, 1972.
Кромер Ф.Дж. Сколько рекламы достаточно? // ANA Media Worschop. – 1985. 27 февраля.
Майер Дж. Г., Месси В.Ф., Грейсер С.А., Маркетинговые исследования и развитие знаний. Энглвудские Утесы, Нью- Джерси: Прентис Холл, 1980.
Майкл Шудсон, Реклама, Непростое Убеждение. Нью-Йорк: Основные книги, 1985.
Никосия Ф.М. Реклама, Управление обществом: точка зрения бизнеса. Нью-Йорк: McGraw-Hill, 1974116. «ЖЕЛТЫЕ СТРАНИЦЫ КАЗАКСТАНА 1996-97» (Индустриально-коммерческий справочник). – Алматы, 1997.
Ромат Е.В., Сендеров Д.В. Реклама: Учебник для вузов. 8-е изд. Стандарт третьего поколения. / Е.В. Ромат., Д.В. Сен- деров. 2013. – СПб.: Питер, – 512 с.
Уэллс У., Бернет Дж., Мориарти С. Реклама: принципы и практика. – СПб.: ЗАО «Издательство «Питер», 1999. 736 с. Федько В.П. Упаковка и маркировка. – М.: «Экспертное бюро – М», «Издательство ПРИОР», 1998. – 240 с.
Халаджан М.Н. Искусство коммерческой рекламы. – М., 1994.
Халвина P.O. Современный рынок. Правила игры. – М.: Ассоциация «Гуманитарное знание», 1993. Хоскинг А. Курс предпринимательства. – М., 1993.
Хромова JI.H. Рекламная деятельность: искусство, теория, практика: Настольная книга делового человека менеджера и бизнесмена. – Петрозаводск: Фолиум, 1994. – 312 с.
Хэйвуд Р. Всео Public Relations. – М., 1999. – 46 р.
Чернов Н. Эффективность рекламы фирмы/УРекламный мир. 1997. –№ 12 (62).
Шейное В.П. Пиар «белый» и «черный». Технология скрытого управления людьми. – М., 2010. – 27 б. Эванс Дж.Р., Берман Б. Маркетинг / Пер. с англ. – М.: Экономика, 1990.
Электронды ресурстар:
Industry as a partner for sustainable development. European Association of Communications Agencies (EACA) World Federation of Advertisers (WFA). [Электронный ресурс]. – 2017 – URL: http://eaca.eu/ (1.11.2017)
Казахстан: реклама в Интернете до и после появления СРАсетей. [электронный ресурс]. – 2017 – URL: https://i-news.kz/ news/2017/09/27/8623400kazahstan_reklama_v_internete_do_i_posle.html (дата обращения: 11.2017)
Текущие тенденции на рекламном рынке. – Алматы, ақпан 2015. анализа [Электронный ресурс]. – – URL: http://www. analitika.kz/images/EkonomikaMalika /random-150226222907-conversion-gate02.pdf.( 03.11.2017)
Шатерникова А. Как цифровые технологии меняют рекламный рынок Казахстана. Forbes, 21 ноября [Электронный ресурс]. – 2017 – URL: https://forbes. kz/finances/advertising/onlayn_nastupaet_2_1511192958 (дата обращения: 1.11.2017)
Экономико-статистический анализ рекламной деятельности в Казахстане и перспективы развития информационных услуг. – Алматы: Учреждение Центр экономичекой конъюнктуры и анализа [Электронный ресурс]. – – URL: http://www. almau.edu.kz/upload/pdf ( 03.11.2017)
References
Aleshına I.V. Pablık Rıleıshnz dlıa menedjerov ı marketerov. (Public Relations for managers and marketers ) M.: Assotsıatsııa avtorov ı ızdateleı «Tandem», Izdatelstvo «GNOM - PRESS», 1997. – 256.
Alpysbaeva S.N. Regıonalnyı rynok: zakonomernostı formırovanııa ı razvıtııa. (Regional market: regularities of formation and development ) Almaty: Gylym, 1997. – 243.
Aseeva E.N., Aseev P.V. Reklamnaıa kampanııa. (Advertising campaign )M.: PRIOR; STIKS, 1997. – 111.
Badalov D.S. Samoregýlırovanıe reklama: evropeıskıı podhod/ÝReklamnyı mır. (Self-Regulation of advertising: a European approach/Advertising world.)1997. – № 8-9 (59)
Bajenov Iý.K., Vaskın E.V. Organızatsııa reklamy v magazıne(Organization of advertising in the store) Ýcheb. -praktıch.
Posobıe. – M., 1998.
Batra Radjıv, Maıers Djon Dj., Aaker Devıd A. Reklamnyı menedjment (Advertising management ) Izdatelskıı dom «Vılıame», 1999. – 784
Bolt, Gordon Dj. Praktıcheskoe rýkovodstvo po ýpravlenııý sbytom: «Ekonomıka», (Practical guide to sales management: “Economics” ) 1991
Brachchı Dj. Sovremennaıa ınformatsııa ı telekommýnıkatsıonnye tehnologıı//Voprosy ekonomıkı. (Modern information and communication technologies//problems of Economics )1998. – № 2.
Benks S. Mejnatsıonalnyı analız rashodov na reklamý: (International analysis of advertising spending )1968 -1979 // Vestnık reklamy. – 1986.
Veselov S. Dostovernost ı kachestvo ınformatsıı prı rabote na rossııskom rynke reklamy//Reklamnyı mır. (Reliability and quality of information when working in the Russian advertising market/ / Advertising world) 1997. – №10 (60)
Gýseev K. A. Svıazı s obestvennostıý v ekonomıke. (Public Relations in the economy) – SPb., 2001. – 56-b.
Djons Dj. P. Rashody na reklamý: sohranenıe dolı na rynke (Spending on advertising: maintaining market share ) // Harvard Vusiness Review. 1990.
Komanor V.S., Ýılson T.A. Reklama, strýktýra ı effektıvnost rynka // Obzor ekonomıkı ı statıstıkı.( Advertising, structure and efficiency of the market / / Review of Economics and statistics) 1967. – № 11
Kreın E. Marketıngovye kommýnıkatsıı. (Marketing communications)2-e ızd. – Nıý-Iork: Wiley, 1972.
Kromer F.Dj. Skolko reklamy dostatochno? (How much advertising is enough? ) // ANA Media Worschop. –1985. 27 fevralıa.
Maıer Dj. G., Messı V.F., Greıser S.A., Marketıngovye ıssledovanııa ı razvıtıe znanıı. (Marketing research and knowledge development ) Englvýdskıe Ýtesy, Nıý-Djersı: Prentıs Holl, 1980.
Maıkl Shýdson, Reklama, Neprostoe Ýbejdenıe. (Advertising, Not An Easy Persuasion)Nıý-Iork: Osnovnye knıgı, 1985.
Nıkosııa F.M. Reklama, Ýpravlenıe obestvom: tochka zrenııa bıznesa. (Advertising, management of society: the point of view of business) Nıý-Iork: McGraw-Hill, 1974116. «JELTYE STRANITsY KAZAKSTANA 1996-97» (Indýstrıalno -kommercheskıı spravochnık). – Almaty, 1997.
Romat E.V., Senderov D.V. Reklama: Ýchebnık dlıa výzov. (Advertising) 8-e ızd. Standart tretego pokolenııa. / E.V Romat.,
D.V Senderov. 2013 – SPb.: Pıter, – 512 b.
Ýells Ý., Bernet Dj., Morıartı S. Reklama: prıntsıpy ı praktıka. (Advertising: principles and practice). – SPb.: ZAO «Izdatelstvo
«Pıter», 1999. 736
Fedko V.P. Ýpakovka ı markırovka. (Packaging and labeling) M.: «Ekspertnoe bıýro - M», «Izdatelstvo PRIOR», 1998. – Haladjan M.N. Iskýsstvo kommercheskoı reklamy. (The art of commercial advertising). –M., 1994.
Halvına P.O. Sovremennyı rynok. Pravıla ıgry. (The Modern market. Game rules). – M.: Assotsıatsııa «Gýmanıtarnoe znanıe»,
1993.
Hoskıng A. Kýrs predprınımatelstva. (Course of business). – M., 1993.
Hromova JI.H. Reklamnaıa deıatelnost: ıskýsstvo, teorııa, praktıka: Nastolnaıa knıga delovogo cheloveka menedjera ı bıznesmena. (Advertising activity: art, theory, practice: business man Manager and businessman) -Petrozavodsk: Folıým, 1994. – 312
Heıvýd R. Vse o Public Relations.( All about Public Relations). – M., 1999. – 46-b.
Chernov N. Effektıvnost reklamy fırmy/ÝReklamnyı mır. (The effectiveness of brand advertising/Advertising world) 1997. –
№ 12 (62).
Sheınoe V.P. Pıar «belyı» ı «chernyı». Tehnologııa skrytogo ýpravlenııa lıýdmı. (Technology of hidden management of people)
– M., 2010.
Evans Dj.R., Berman B. Marketıng (Marketing)Per. s angl. – M.: Ekonomıka, 1990.
Electronic bibliography:
Ekonomıko-statıstıcheskıı analız reklamnoı deıatelnostı v Kazahstane ı perspektıvy razvıtııa ınformatsıonnyh ýslýg. – Almaty: Ýchrejdenıe Tsentr ekonomıchekoı konıýnktýry ı analıza [Elektronnyı resýrs]. – – URL: http://www.almau.edu.kz/upload/pdf ( 03.11.2017)
Industry as a partner for sustainable development .European Association of Communications Agencies (EACA) World Federation of Advertisers (WFA). [Elektronnyı resýrs]. – 2017 – URL: http://eaca.eu/ (1.11.2017)
Kazahstan: reklama v Internete do ı posle poıavlenııa SRAseteı. [elektronnyı resýrs]. – 2017 – URL: https://i-news.kz/news/20 17/09/27/8623400kazahstan_reklama_v_internete_do_i_posle.html (data obraenııa: 11.2017)
Shaternıkova A. Kak tsıfrovye tehnologıı menıaıýt reklamnyı rynok Kazahstana. Forbes, 21 noıabrıa [Elektronnyı resýrs]. – 2017 – URL: https://forbes. kz/finances/advertising/onlayn_nastupaet_2_1511192958 (data obraenııa: 1.11.2017)
Tekýıe tendentsıı na reklamnom rynke. – Almaty, aqpan 2015. analıza [Elektronnyı resýrs]. – – URL: http://www.nalitika.kz/ images/EkonomikaMalika /random-150226222907-conversion-gate02.pdf.( 03.11.2017)
