Журналистерді оқытудағы әдістер мен технологиялар
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2021.v60.i2.09Аннотация
Медиа мамандарды даярлаудың заманауи тәсілдері елеулі өзгерістерге ұшырауда, мұндай диалогқа әлеуметтанушылар, философтар, саясаттанушылар мен PR менеджерлермен бірге журналистердің (зерттеушілер мен практиктердің) ғылыми форумдары дәлел; медиа кеңістігінің түрлі салаларының өкілдері де (қаржылық, заң журналистикасы) пікір білдіруде. Жалпы білім беретін мектептердің оқу бағдарламасына «Мультимедиялық журналистика» курсы енгізілгеннен кейін мұғалімдердің дауысы «естіле бастады».
Журналистика факультетіне түсуге арналған шығармашылық емтихан кезінде талапкер үшін «Журналистика» мамандығын таңдаудың негізгі талаптары: «Менің журналист болғым келеді: маған адамдармен қарым-қатынас жасау ұнайды». Алайда оқуға түскеннен кейін және оқу барысында мамандыққа көңіл толмаушылық жиі кездеседі. Оқытушы үшін студенттің мамандыққа деген қызығушылығының төмендеу себептерін анықтау, тәуекелдерді азайту және білім сапасын арттыру маңызды. Еске сала кетерлігі әлеуметтік жауапкершіліктің едәуір үлкен бөлігі өңірлік ақпарат құралдарының журналистеріне жүктеледі. Журналист – халық мүддесі мен қоғамның демократиялық принциптерін қорғайтын және елдегі «төртінші биліктің» өкілі. Бұл зерттеу жұмысымыздың мақсаты – студенттердің сыни ойлауы, техникалық және технологиялық дағдылары мен ынтасын бақылау тәжірибесіне негізделген журналистикадағы өзекті және интерактивті оқыту модельдерін анықтау.
Көп жылдардан бері журналистика факультеті студентінің өзіне қоятын бірнеше сұрағы бар: журналистиканы оқу қажет пе; бұл мамандық соншалықты қызықты және беделді ме? Журналистер арасындағы бәсекелестік жоғары ма? Авторлар медианың әртүрлі заманауи тенденцияларын талдай келе, қазіргі кездегі студенттердің көпшілігінде мәтіндерді дұрыс жазу дағдылары жоқ деген тұжырымға келді.
Зерттеу барысында болашақ медиа маманға қажетті шартты «сәйкестендіруінің» төрт деңгейі анықталды: 1) оқуға тапсырушы «белгісіз тұлға»; 2) шешім қабылдай алмайтын бірінші курс студенті; 3) күмәнданған орта мектеп оқушысы; 4) «трендтегі» түлек. Зерттеу барысында мыналар анықталды: екінші курстың ортасынан бастап журналистика мамандығы студенттері оған өмірлік, тұрақты мамандық ретінде қарамайды. Сонымен бірге әр кезеңге тән: бақылаудың бағытын, жетілдірілген оқыту мазмұны және мінез-құлық моделі анықталды.
Зерттеудің гипотезасы: егер әр кезеңнің негізгі дағдылары мен жаңа білім беру саясатына сәйкес студент оқуды бітірген кезде бәсекеге қабілетті маманға кепілдік беретін «шығармашылық» компонент қойылғаны дұрыс. Зерттеу жұмысының нәтижесі ретінде жүйеде журналистердің қалыптасу моделін бақылауды атауға болады, яғни білім беру моделі университет-шығармашылық- тәжірибе мен мультимедиялық және тиімді коммуникация принциптеріне негізделген.
Түйін сөздер: әдістеме, интегративті технологиялар, кәсіби тәжірибелер, стратегия, медиа саласы.
Библиографиялық сілтемелер
Ахметова Л.С. Медиаобразование в Казахстане: современный период. Сб. материалов «PR и СМИ в Казахстане – Алматы: Қазақ университеті, 2018 – Вып. 15. – С. 224-226.
Брайер А. О некоторых аспектах профессиональной культуры журналиста // Журналистское образование в XXI веке….
– Екатеринбург: Изд-во Урал, ун-та, 2000. – С. 19.
Дудиновa Е.И. Журналистское образование в структуре инновационного университета: поиск модели //Вестник НГУ. Серия: История, филология Т. 11. Выпуск 11. 2012 – С 77-84.
Евдокимова О. В. В журналисты б я пошел, пусть меня научат // Журналистское образование в XXI веке. Кого, кому и как учить журналистике? Сб. материалов международной учебно-методической конференции. – Екатеринбург: Изд-во Урал, ун-та, 2000. С.170-174.
North, Louise, The Gender ‘Problem’ in Australia Journalism Education (December 4, 2010). Available at SSRN: https://ssrn. com/abstract=2015844 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2015844
Ибраева Г. Ж. Журналистика Казахстана перед новыми вызовами. – 3-е изд., доп. и обновл.: монография – Изд. «Қазақ университеті» 2017, С 196-213.
Ибраева Г. Ж. Мысаева К.Н. Потребление новостных материалов в интернете в центральной Азии – IWPR, Кыргызстан: Представительство Института по освещению войны и мира в Центральной Азии, 2019. – С. 82. https://pps.kaznu.kz/ru/Main/ FileShow2/178661/30/1/87/0//
Корконосенко С.Г. Преподаем журналистику: взгляды и опыт. ‒ СПб.: Изд-во СПб ун-та, 2006. – 152 с. Мангейм Дж. Б., Рич Р. К. Политология. Методы исследования: Пер. с англ. – М.: Весь Мир, 1997.
Негизбаева М. О., Дудинова Е.И. Казахстанский Путь: научный анализ стратегии, интегративной миссии и методов информационной поддержки. – Алматы: Изд. «Қазақ университеті» 2017. – С. 87.
Серия ЮНЕСКО по образованию для журналистов. Модель учебной программы по журналистике. Опубликовано ООН по образованию. Франция. ‒ 2017. Электронный ресурс: http://ru.unesco.kz/unesco-series-on-journalism-education
Олешко В. Ф. Профессиональная культура журналиста (к методологии преподавания цикла интерактивных дисциплин)// Журналистское образование в XXI веке. Кого, кому и как учить журналистике? Сб. материалов международной учебно- методической конференции. Екатеринбург. – Екатеринбург: Изд-во Урал, ун-та, 2000. – С. 12-19.
Павлович С. Общегуманитарная подготовка журналиста: к постановке вопроса. – Екатеринбург: Изд-во Уральского ун-та, 2000. – 202 с.
Пэнто Р., Гравитц М. Методы социальных наук: Пер. с фр. – М.: Прогресс, 1972. ‒ 607 с.
Свитич Л. Г. Профессия: журналист. Учебное пособие / Л.Г. Свитич. – М.: Аспект Пресс, 2003. – 255 с.
Стинс О., ван Фухт Д. Новые медиа // Вестник ВолГУ. Сер. 8: Литературоведение. Журналистика. – 2008. Вып. 7. – С. 98–106. Hajrvard S. Mediatization of Society. A Theory of The Media as Agents of Social and Cultural Change // Nordicom Review.
2008.Vol. 29, No 2. P. 105-134.
Thompson J. B. The Media and Modernity. A Social Theory of the Media. Stanford University Press, 1995. 314 р.
Фридман, Эрик. Интервью с профессором факультета журналистики Мичиганского университета Эриком Фридманом
/ Эрик Фридман; записала С. Симакова // URL: http://chelyabinsk.ru/text/person/27843350482944.html (дата обращения: 15.03.2016).
References
Akhmetova L.S. (2018) Mediaobrazovanie v Kazakhstane: sovremenny`j period. [Media education in Kazakhstan: the modern period]. Sb. materialov «PR i SMI v Kazakhstane –Almaty`: Қazaқ universiteti` – Vy`p.15. – S. 224-226.
Brajer A. (2000) O nekotory`kh aspektakh professional`noj kul`tury` zhurnalista. [About some aspects of the professional cul- ture of a journalist] // Zhurnalistskoe obrazovanie v XXI veke…. – Ekaterinburg: Izd-vo Ural, un-ta, S.19.
Dudinova E.I. Zhurnalistskoe obrazovanie v strukture innovaczionnogo universiteta: poisk modeli [Journalistic education in the structure of an innovative university: the search for a model] //Vestnik NGU. Seriya: Istoriya, filologiya T. 11. Vy`pusk 11. 2012 – S 77-84.
Yevdokimova O. V., (2000) V zhurnalisty b ya poshel, pust’ menya nauchat [I would go to journalists, let them teach me], ‒ Ekaterinburg: USU. pp.: 170-174.
North, Louise (2017) The Gender ‘Problem’ in Australia Journalism Education (December 4, 2010). Available at SSRN: https:// ssrn.com/abstract=2015844 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2015844
Ibraeva G. Zh. Zhurnalistika Kazakhstana pered novy`mi vy`zovami. [Journalism in Kazakhstan faces new challenges.] 3-e izd., dop. i obnovl.: monografiya – Izd. «Қazaқ universiteti`» 2017, S 196-213.
Ibraeva G. Zh. My`saeva K.N. (2019) Potreblenie novostny`kh materialov v internete v czentral`noj Azii [Consumption of In- ternet News Materials in Central Asia and the Central Asia] – IWPR, Ky`rgy`stan: Predstavitel`stvo Instituta po osveshheniyu vojny` i mira v Czentral`noj Azii, 2019. S. 82. https://pps.kaznu.kz/ru/Main/FileShow2/178661/30/1/87/0//
Korkonosenko. S.G. (2006) Prepodayem zhurnalistiku: vzglyady i opyt [Teaching Journalism: Views and Experience] / SPb.: Izd-vo SPb un-ta, 2006. – 152 s.
Mangeym Dzh. B., Rich R. K. (1997) Politologiya. Metody issledovaniya [Political Science. Research methods]: Per.s angl. – M.: Ves` Mir, P.57.
Negizbaeva M. O., Dudinova E.I. (2017) Kazakhstanskij Put`: nauchny`j analiz strategii, integrativnoj missii i metodov infor- maczionnoj podderzhki. [Kazakhstani Way: scientific analysis of strategy, integrative mission and methods of information support]. Izd. «Қazaқ universiteti`» 2017. S. 87.
Seriya UNESKO po obrazovaniyu dlya zhurnalistov. Model` uchebnoj programmy` po zhurnalistike [UNESCO Series on Edu- cation for Journalists. Model curriculum for journalism]. Opublikovano OON po obrazovaniyu. Francziya. ‒ 2017. E`lektronny`j resurs: http://ru.unesco.kz/unesco-series-on-journalism-education
Oleshko V. F. (2000) Professional’naya kul’tura zhurnalista (k metodologii prepodavaniya tsikla interaktivnykh distsiplin) [Pro- fessional culture of a journalist (to the methodology of teaching a cycle of interactive disciplines)] // 2000. С.12-19.
Pavlovich S. (2000) Obshchegumanitarnaya podgotovka zhurnalista: k postanovke voprosa [General humanitarian training of a journalist: to raise the question]. – Ekaterinburg: Izd-vo Ural`skogo un-ta, 2000. — 202 s.
Pento R., Gravitts M. (1972) Metody sotsial’nykh nauk [Social Science Methods]: Per. s fr. – M.: Progress, 1972. ‒ 607 s. SSvitich L. G. (2003) Professiya: zhurnalist [Profession: journalist] Uchebnoe posobie / L.G. Svitich. – M.: Aspekt Press, 2003.
255 s.
Stins O., van Fukht D. (2008) Novyye media [New media] // Vestnik VolGU. Ser. 8: Literaturovedenie. Zhurnalistika. 2008.
Vy`p. 7. S. 98-106.
Hajrvard S. Mediatization of Society. (2008) A Theory of The Media as Agents of Social and Cultural Change // Nordicom Review. 2008.Vol. 29, No 2. P. 105-134.
Thompson J. B. (1995) The Media and Modernity. A Social Theory of the Media. Stanford University Press, 1995. 314 р. Fridman, Erik. (2016) Interv’yu s professorom fakul’teta zhurnalistiki Michiganskogo universiteta Erikom Fridmanom [In-
terview with University of Michigan Journalism Professor Eric Friedman] / E`rik Fridman; zapisala S. Simakova // URL: http:// chelyabinsk.ru/text/person/27843350482944.html (data obrashheniya: 15.03.2016).
