Шыңғыс Айтматов шығармашылығындағы экологиялық дискурстың мәселелері
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2021.v60.i2.08Аннотация
Мақала әлем мемлекеттерінің табиғи ресурстарды қорғау саласындағы ойластырылмаған саясатының нәтижесі болған қазіргі қоғамның жақындап келе жатқан экологиялық дағдарысты түсінудің өзекті мәселесіне арналған. Осыған байланысты көптеген елдерде экологиялық проблемаларды шұғыл түрде түзетуге, қоршаған ортаны қорғаудың қажетті шараларын жүргізуге, сонымен қатар олар туралы халықты кеңінен ақпараттандыруға бағытталған жұмыстар жүргізілуде. Бұқаралық ақпарат құралдарына және публицистерге экологиялық дискурсты кеңінен тарату міндеті жүктелген, ол тек экологиялық проблемаларды жариялаумен ғана шектеліп қана қоймай, сонымен бірге оның планетаны экологиялық апаттан құтқарудағы рөлі туралы адамзаттың хабардар болу аясын кеңейтеді. Мақаланың мақсаты
– ұлы жазушы және публицист Ш.Т. Айтматовтың көркемдік-философиялық түсінігіндегі экологиялық дискурстың мәселелері мен негізгі бағыттарын қарастыру. Мақаланың ғылыми маңыздылығы экологиялық дискурс анықтамасын бірінші рет қолға алынып отырған философиялық, көркемдік және нанымдылық тұрғысынан өзектілендірумен анықталады. Зерттеу әдістемесі жүйелі тәсіл, таңдау, талдау әдісін қарастырады. Зерттеудің нәтижесі экологиялық дискурстың типологиялық сипаттамаларын жүйелеу болып табылады. Қазіргі медиа терминологиясы осы мақаланың ғылыми құндылығын анықтайтын тарихи- гуманитарлық негізді қажет етеді. Практикалық маңыздылығы зерттеу нәтижелерін арнайы және элективті пәндер бойынша журналистика факультеттерінде оқу процесіне енгізу мүмкіндігінде.
Түйін сөздер: экология, экологиялық дискурс, медиа дискурс, экологиялық дискурс, журналистика, экологиялық журналистика, Шыңғыс Айтматов.
Библиографиялық сілтемелер
References
1. Abbas M. (1986) Ob otvetstvennostı za sýdby cheloveka, planety ı Vselennoı. Roman Ch. Aıtmatova «Býrannyı polýsta- nok». Vestnık Moskovskogo Ýnıversıteta, Vypýsk 9: 16-20 [Moscow University Bulletin] vol.9, pp.16-20
2. Aıtmatov Ch. (1978) Proaı Gýlsary. Povestı ı rasskazy. Frýnze [Aıtmatov Ch. Stories and stories]
3. Aıtmatov Ch.(1998) Sobranıe sochınenıı: v 7 t. Moskva, 128 [Collected Works]. vol.7
4. Akmatalıev, A. (1994) Znachenıe tvorcheskoı aktıvnostı Ch. Aıtmatova v protsesse vzaımoobogaenııa natsıonalnyh lıteratýr. Bıshkek [The value of Ch.Aitmatov’s creative activity in the process of enrichment of national literatures]. Bishkek
5. Arhangelskaıa, N.A. (1974) Kontseptsııa lıchnostı v povestı Ch. Aıtmatova «Proaı, Gýlsary!» Problema stılıa ı janra v sovetskoı lıteratýre. Moskva, Vypýsk 7: 86-92. [The problem of style and genres in Soviet literature]. vol.7, pp.86-92
6. Basinskaya M.Vyu Issledovanie leksiko_semanticheskih osobennostei ekologicheskogo diskursa v ramkah yazikovoi ekologii URL: https://cyberleninka.ru/article/n/issledovanie-leksiko-semanticheskih-osobennostey-ekologicheskogo-diskursa-v-ramkah-yazyko- voy-ekologii [Study of the lexical and semantic features of ecological discourse in the framework of linguistic ecology]: URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/issledovanie-leksiko-semanticheskih-osobennostey-ekologicheskogo-diskursa-v-ramkah-yazykovoy-ekologii
7. Belozerova N.N._ Labunec N.V. Ekolingvistika_ v poiskah metodov issledovaniya_ monografiya. Tyumen_ Izd_vo Tyu- menskogo gosud. un_ta_ 2012, s. 256. [Eco-linguistics in search of a research method. Monograph]. p.256
8. Bırıýlın, V. (1982) «Za vse na zemle est ı doljen byt spros»: o geroıah romana Ch. Aıtmatova «I dolshe veka dlıtsıa den...». Volga, Vypýsk 5: 130-136 [About the heroes of the novel by Ch. Aitmatov «And the day lasts longer than a century»]. vol.5, pp.130-136
9. Gachev, G. (1995) «Zadýmavshıısıa skıf ı kosmıcheskıı monah» Svobodnaıa mysl, Vypýsk 8: 95-99 [«Thoughtful Scythian and Space Monk» Free thought]. Vol.8, pp.95-99
10. Demıankov V.Z. (2003) Iazyk SMI kak obekt mejdıstsıplınarnogo ıssledovanııa. Moskva: 2003, s.5. [The language of the media as an object of interdisciplinary research]. p.5
11. Dudinova E.I. (2020) Environmental discourse in the social networks of Kazakhstan_ the construction of an imperative. Vestnik KazNU. Seriya Jurnalistika. № 56, 56‒ 66
12. Ivanova E.V. (2015) K probleme issledovaniya ekologicheskogo diskursa Vestnik MGU URL: https://cyberleninka.ru/ article/n/k-probleme-issledovaniya-ekologicheskogo-diskursa [On the problem of studying environmental discourse ] URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/k-probleme-issledovaniya-ekologicheskogo-diskursa
13. Ionova S.V. (2010) O dvuh aspektah ekolingvisticheskih issledovanii URL: https://cyberleninka.ru/article/n/o-dvuh-aspe- ktah-ekolingvisticheskih-issledovaniy [Two Aspects of Ecolinguistic Research ] URL: https://cyberleninka.ru/article/n/o-dvuh-aspe- ktah-ekolingvisticheskih-issledovaniy [Two Aspects of Ecolinguistic Research ]
14. Kalenova O.G. (2015) K probleme opredeleniya ekologicheskogo diskursa i ego janrov Aktualnie voprosi sovremennoi filologii i jurnalistiki, s. 87 [On the problem of defining ecological discourse and its genres// Topical issues of modern philology and journalism]. p.87
15. Karimova B.Zh. (2017) Puti formirovaniя ekologicheskoi kultury v informasionnom prostranstve: zarubejnyi opyt i nasionalnaя model [avtoreferat dissertasii na soiskanie stepeni doktora filosofii (PHD) po spesialnosti 6V050400 ‒ «Jurnalistika»] URL: https://www.kaznu.kz/content/files/pages/folder17928/%D0%90%D0%BD%D0%BD%Dpdf [Ways of Forming Environ- mental Culture in the Information Space: Foreign Experience and National Model] Abstract for the Ph.D. degree in journalism 6VO500400 URL: https://www.kaznu.kz/content/files/pages/folder17928/%D0%90%D0%BD%D0%BD%Dpdf
16. Kýrılova N.V. (2019) Aksıologemy sovremennogo ekologıcheskogo dıskýrsa URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ak- siologemy-sovremennogo-ekologicheskogo-diskursa [Axiologems of modern ecological discourse] URL: https://cyberleninka.ru/ article/n/aksiologemy-sovremennogo-ekologicheskogo-diskursa
17. Kurashkina N.A. (2015) Ekolingvistika ili lingvoekologiya: Terminologicheskaya dilemma mejdisciplinarnoi nauchnoi oblasti URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ekolingvistika-ili-lingvoekologiya-terminologicheskaya-dilemma-mezhdistsiplinar- noy-nauchnoy-oblasti [Eco-linguistics or linguoecology: The technological dilemma of the interdisciplinary scientific field] URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ekolingvistika-ili-lingvoekologiya-terminologicheskaya-dilemma-mezhdistsiplinarnoy-nauchnoy- oblasti
18. Levushin A.N. (2009) Ekologicheskii diskurs v sovremennoi kulture// Lichnost. Kultura. Obschestvo, 2009, T.11 [Environ- mental discourse in modern culturePersonality. Culture. Society]. Vol.11
19. Poluhin A.A. (2014) Sovremennie tendencii v razvitii ekolingvistiki | Yazik i kultura. 2014. № 3, 27. [Modern trends in the development of ecolinguistics// Language and culture]. vol.3, p.27
20. Skripnikova A.I. (2013) Mediinyi ekologicheskii diskurs (na primere kazahstanskoi dvu-яzychnoi gazety «Ekologicheskii kuryer») [Filologia i lingvistika: problemy i perspektivy Materialy II Mejdunarodnoi nauchnoi konferensii. 2013, 64-67] [Media environmental discourse (On the example of a Kazakh bilingual newspaper «Ecological Courier»)] Philology and Linguistics: prob- lems and perspectives// Materials of the 2nd international scientific conference. pp.64-67
21. Sozinov A. V. (2014) Ekologicheskii diskurs_ globalnii_ nacionalnii istoriko_kulturologicheskii analiz, referat dissertacii na soiskanie uchenoi stepeni kandidata kulturologii URL: https://static.freereferats.ru/_avtoreferats/01004935967.pdf [Ecological discourse: global national historical and cultural analysis ] Abstract of the thesis for the degree of candidate of culturorogy URL: https://static.freereferats.ru/_avtoreferats/01004935967.pdf
22. Smetanına S.I. (2002) Medıatekst kak ıavlenıe kýltýry. Moskva: 38 [Media text as a cultural phenomenon], p.38
23. Solganık G.Ia. Stılıstıka teksta. Moskva: 2001, 16. [Text stylistics]. P.16
24. Tokaev K. Voprosi ekologii ochen chuvstvitelni dlya Kazahstana URL: https://www.inform.kz/ru/voprosy-ekologii- ochen-chuvstvitel-ny-dlya-kazahstana-kasym-zhomart-tokaev_a3698163 [Environmental issues are very sensitive for Kazakhstan] URL: https://www.inform.kz/ru/voprosy-ekologii-ochen-chuvstvitel-ny-dlya-kazahstana-kasym-zhomart-tokaev_a3698163
25. Fılıppova T.A. Ponıatıe ı osnovnye harakterıstıkı ekologıcheskogo dıskýrsa (na materıale angloıazychnyh SMI URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/ponyatie-i-osnovnye-harakteristiki-ekologicheskogo-diskursa-na-materiale-angloyazychnyh-smi [The concept and main characteristics of environmental discourse (Based on material from English-language media) ]
URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ponyatie-i-osnovnye-harakteristiki-ekologicheskogo-diskursa-na-materiale-angloyazychnyh-smi
1. Abbas M. (1986) Ob otvetstvennostı za sýdby cheloveka, planety ı Vselennoı. Roman Ch. Aıtmatova «Býrannyı polýsta- nok». Vestnık Moskovskogo Ýnıversıteta, Vypýsk 9: 16-20 [Moscow University Bulletin] vol.9, pp.16-20
2. Aıtmatov Ch. (1978) Proaı Gýlsary. Povestı ı rasskazy. Frýnze [Aıtmatov Ch. Stories and stories]
3. Aıtmatov Ch.(1998) Sobranıe sochınenıı: v 7 t. Moskva, 128 [Collected Works]. vol.7
4. Akmatalıev, A. (1994) Znachenıe tvorcheskoı aktıvnostı Ch. Aıtmatova v protsesse vzaımoobogaenııa natsıonalnyh lıteratýr. Bıshkek [The value of Ch.Aitmatov’s creative activity in the process of enrichment of national literatures]. Bishkek
5. Arhangelskaıa, N.A. (1974) Kontseptsııa lıchnostı v povestı Ch. Aıtmatova «Proaı, Gýlsary!» Problema stılıa ı janra v sovetskoı lıteratýre. Moskva, Vypýsk 7: 86-92. [The problem of style and genres in Soviet literature]. vol.7, pp.86-92
6. Basinskaya M.Vyu Issledovanie leksiko_semanticheskih osobennostei ekologicheskogo diskursa v ramkah yazikovoi ekologii URL: https://cyberleninka.ru/article/n/issledovanie-leksiko-semanticheskih-osobennostey-ekologicheskogo-diskursa-v-ramkah-yazyko- voy-ekologii [Study of the lexical and semantic features of ecological discourse in the framework of linguistic ecology]: URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/issledovanie-leksiko-semanticheskih-osobennostey-ekologicheskogo-diskursa-v-ramkah-yazykovoy-ekologii
7. Belozerova N.N._ Labunec N.V. Ekolingvistika_ v poiskah metodov issledovaniya_ monografiya. Tyumen_ Izd_vo Tyu- menskogo gosud. un_ta_ 2012, s. 256. [Eco-linguistics in search of a research method. Monograph]. p.256
8. Bırıýlın, V. (1982) «Za vse na zemle est ı doljen byt spros»: o geroıah romana Ch. Aıtmatova «I dolshe veka dlıtsıa den...». Volga, Vypýsk 5: 130-136 [About the heroes of the novel by Ch. Aitmatov «And the day lasts longer than a century»]. vol.5, pp.130-136
9. Gachev, G. (1995) «Zadýmavshıısıa skıf ı kosmıcheskıı monah» Svobodnaıa mysl, Vypýsk 8: 95-99 [«Thoughtful Scythian and Space Monk» Free thought]. Vol.8, pp.95-99
10. Demıankov V.Z. (2003) Iazyk SMI kak obekt mejdıstsıplınarnogo ıssledovanııa. Moskva: 2003, s.5. [The language of the media as an object of interdisciplinary research]. p.5
11. Dudinova E.I. (2020) Environmental discourse in the social networks of Kazakhstan_ the construction of an imperative. Vestnik KazNU. Seriya Jurnalistika. № 56, 56‒ 66
12. Ivanova E.V. (2015) K probleme issledovaniya ekologicheskogo diskursa Vestnik MGU URL: https://cyberleninka.ru/ article/n/k-probleme-issledovaniya-ekologicheskogo-diskursa [On the problem of studying environmental discourse ] URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/k-probleme-issledovaniya-ekologicheskogo-diskursa
13. Ionova S.V. (2010) O dvuh aspektah ekolingvisticheskih issledovanii URL: https://cyberleninka.ru/article/n/o-dvuh-aspe- ktah-ekolingvisticheskih-issledovaniy [Two Aspects of Ecolinguistic Research ] URL: https://cyberleninka.ru/article/n/o-dvuh-aspe- ktah-ekolingvisticheskih-issledovaniy [Two Aspects of Ecolinguistic Research ]
14. Kalenova O.G. (2015) K probleme opredeleniya ekologicheskogo diskursa i ego janrov Aktualnie voprosi sovremennoi filologii i jurnalistiki, s. 87 [On the problem of defining ecological discourse and its genres// Topical issues of modern philology and journalism]. p.87
15. Karimova B.Zh. (2017) Puti formirovaniя ekologicheskoi kultury v informasionnom prostranstve: zarubejnyi opyt i nasionalnaя model [avtoreferat dissertasii na soiskanie stepeni doktora filosofii (PHD) po spesialnosti 6V050400 ‒ «Jurnalistika»] URL: https://www.kaznu.kz/content/files/pages/folder17928/%D0%90%D0%BD%D0%BD%Dpdf [Ways of Forming Environ- mental Culture in the Information Space: Foreign Experience and National Model] Abstract for the Ph.D. degree in journalism 6VO500400 URL: https://www.kaznu.kz/content/files/pages/folder17928/%D0%90%D0%BD%D0%BD%Dpdf
16. Kýrılova N.V. (2019) Aksıologemy sovremennogo ekologıcheskogo dıskýrsa URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ak- siologemy-sovremennogo-ekologicheskogo-diskursa [Axiologems of modern ecological discourse] URL: https://cyberleninka.ru/ article/n/aksiologemy-sovremennogo-ekologicheskogo-diskursa
17. Kurashkina N.A. (2015) Ekolingvistika ili lingvoekologiya: Terminologicheskaya dilemma mejdisciplinarnoi nauchnoi oblasti URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ekolingvistika-ili-lingvoekologiya-terminologicheskaya-dilemma-mezhdistsiplinar- noy-nauchnoy-oblasti [Eco-linguistics or linguoecology: The technological dilemma of the interdisciplinary scientific field] URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ekolingvistika-ili-lingvoekologiya-terminologicheskaya-dilemma-mezhdistsiplinarnoy-nauchnoy- oblasti
18. Levushin A.N. (2009) Ekologicheskii diskurs v sovremennoi kulture// Lichnost. Kultura. Obschestvo, 2009, T.11 [Environ- mental discourse in modern culturePersonality. Culture. Society]. Vol.11
19. Poluhin A.A. (2014) Sovremennie tendencii v razvitii ekolingvistiki | Yazik i kultura. 2014. № 3, 27. [Modern trends in the development of ecolinguistics// Language and culture]. vol.3, p.27
20. Skripnikova A.I. (2013) Mediinyi ekologicheskii diskurs (na primere kazahstanskoi dvu-яzychnoi gazety «Ekologicheskii kuryer») [Filologia i lingvistika: problemy i perspektivy Materialy II Mejdunarodnoi nauchnoi konferensii. 2013, 64-67] [Media environmental discourse (On the example of a Kazakh bilingual newspaper «Ecological Courier»)] Philology and Linguistics: prob- lems and perspectives// Materials of the 2nd international scientific conference. pp.64-67
21. Sozinov A. V. (2014) Ekologicheskii diskurs_ globalnii_ nacionalnii istoriko_kulturologicheskii analiz, referat dissertacii na soiskanie uchenoi stepeni kandidata kulturologii URL: https://static.freereferats.ru/_avtoreferats/01004935967.pdf [Ecological discourse: global national historical and cultural analysis ] Abstract of the thesis for the degree of candidate of culturorogy URL: https://static.freereferats.ru/_avtoreferats/01004935967.pdf
22. Smetanına S.I. (2002) Medıatekst kak ıavlenıe kýltýry. Moskva: 38 [Media text as a cultural phenomenon], p.38
23. Solganık G.Ia. Stılıstıka teksta. Moskva: 2001, 16. [Text stylistics]. P.16
24. Tokaev K. Voprosi ekologii ochen chuvstvitelni dlya Kazahstana URL: https://www.inform.kz/ru/voprosy-ekologii- ochen-chuvstvitel-ny-dlya-kazahstana-kasym-zhomart-tokaev_a3698163 [Environmental issues are very sensitive for Kazakhstan] URL: https://www.inform.kz/ru/voprosy-ekologii-ochen-chuvstvitel-ny-dlya-kazahstana-kasym-zhomart-tokaev_a3698163
25. Fılıppova T.A. Ponıatıe ı osnovnye harakterıstıkı ekologıcheskogo dıskýrsa (na materıale angloıazychnyh SMI URL: https:// cyberleninka.ru/article/n/ponyatie-i-osnovnye-harakteristiki-ekologicheskogo-diskursa-na-materiale-angloyazychnyh-smi [The concept and main characteristics of environmental discourse (Based on material from English-language media) ]
URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ponyatie-i-osnovnye-harakteristiki-ekologicheskogo-diskursa-na-materiale-angloyazychnyh-smi
Жүктелулер
Как цитировать
Ashenova, S. B., & Velitchenko, C. N. (2021). Шыңғыс Айтматов шығармашылығындағы экологиялық дискурстың мәселелері. Журналистика сериясы, 60(2), 79–85. https://doi.org/10.26577/HJ.2021.v60.i2.08
Шығарылым
Бөлім
Ақпарат әлемі
