Ұлттық басылымдардағы шығармашылық ізденістер орамы мен жаңа медиадағы функционалды құбылыстардың қисыны
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2022.v63.i1.03Аннотация
Мақалада заманауи инфосферадағы тенденциялар мен трендтер топтастырылып, олардың ерекшеліктері талданады. Сонымен қатар, ұлттық баспасөзіміздің («Егемен Қазақстан», «Айқын», «Қазақ әдебиеті») индустриалды-инновациялық дәуірдегі редакциялық саясаты, ақпараттық шешімдері мен қоғамдық құбылыстарға, болған оқиғалар мен уақыт ажарына ұлттық дүниетаным тұрғысынан мән-маңыз танытуы сипатталады. Бүгінгі мәдениетаралық ықпалдастықтың артуы мен тұтас ғаламның кез келген нүктесінен сапалы ақпарат таратуға ұмтылған журнализм ошақтарының тұтас әлемдік ақпарат кеңістігін құруға әсері – ірі хабар-ошарлық тасқында жаңаша ұлттық ақпараттану ғылымын тың арналарға бұруымызды міндеттейді. Осы мақсатқа орай, зертеу мақаласында сапалы аудиторияның рухани қажеттіліктерін өтеуге қызмет етіп отырған «Егемен Қазақстан», «Айқын», «Қазақ әдебиеті» газеттерінің жаңа медиа қайнарларын игеру ерекшеліктеріне назар аударылып, азаттық кезеңінде өсіп-жетілген журналистердің шығармашылық ізденістері мен рухани-ағартушылық, рекреативтік функцияларды тізгіндеудегі мультимәдени қабілеттері талданды. Ғылым атырабындағы бұл қадамымыз – жаһандық толеранттылық пен ұлттық темпераменттің пропорциясын дәйектеуге және жаңа медиа дәуіріндегі Отандық модельдерді айқындауға көмек берері сөзсіз.
Бұқаралық ақпарат құралдарындағы шығармашылық-техникалық құбылыстарды, журналистік бастамалар мен аудиторияның таным-түсінігін топтау және салыстырмалық әдістеме арқылы жіктеу арқылы соны ұсыныстар мен жаңа бағыттарды нақты анықтауға мүмкіндік алдық. Зерттеу нәтижесінде анықталған бірқатар ютубхостинг арналарындағы «Поэзия бұрышы», «Өрнек», «Стадион», «Домбыра үйрену сабақтары», «Shorts» жаңа cторителлинг жанрындағы жаңалықтар», «Фотошежіре», «Қобыз сарыны», «Таным» айдарлары мен «Күй тыңдайық», «Балаларға базарлық» секілді медиа шебімізді кеңейткен жобалар ғылыми бағаға мұқтаж. Әлбетте, мақаланың ғылыми идеясы ретінде аталмыш басылымдарымыздың функционалдық сипатын жаңа медиа трансформациясындағы амал-әрекеттерімен бірлікте талдау қажет. Өйткені, жаңа медиа алаңындағы ағартушылық және тәлім-тәрбиелік функциялардың қоғамдық қызметі қашан да өзекті әрі жұтамайтын маңызды мәселе.
Түйін сөздер: коммуникация, визуализация, интерфейс, навигация, жасанды интеллект, баспасөз, ұлттық құндылықтар.
Библиографиялық сілтемелер
2. Kaken Kamzin (2012). Zhurnalistika negizderi: oku kuraly [Basics of journalism: a textbook]. – Almaty, Kazakh National University. – p. 142.
3. Kretov. B.E. (2000). Sredstva massovoi kommunikatsii – element politicheskoi sistemy obshestva [Mass media - an element of the political system of society]. Sotsialno-gumanitarnye znaniya. № 1. p. 101.
4. Liu H. (2017). Research on news communication mode innovation under the background of new network media. Bol. Tec. Vol. 55, issue 11. P. 470–476.
5. Marshall McLuhan (1964). Understanding Media: The Extensions of Man. New York.
6. Manovich, Lev (2001). The Language of New Media. Cambridge: The MIT Press.
7. McQuire Scott (2014). Mediinyi gorod: media, arkhitektura i gorodskoe prostranstvo [The Media City: media, architecture and urban space]. — М:Strelka Press.
8. Omashuly N. (1999). Zhol ustinde – zhurnalist [On the way – a journalist]. – Almaty: Atamura. – p. 168.
9. O'Keeffe, G. S., & Clarke-Pearson, K. (2011). The impact of social media on children, adolescents, and families. Pediatrics, 127(4), 800-804.
10. Robin, Bernard (2008): Digital storytelling: a powerful technology tool for the 21st Century classroom. In: Theory into Practice 47:3. 220-228
11. Şeberoğlu, A. (2020). Yeni Medya ve Etkileşimli Yeni Sinema. Yeni Medya, № 8, 77-85.
12. Shvidunova A. (2004). SMI kak subekt politicheskogo protsessa i instrument politicheskikh tekhnologii [Mass media as a subject of the political process and an instrument of political technologies]. – Moscow: «Delo». – p. 123.
13. Yavuz, E. (2020). Geleneksel medyadan yeni medyaya geçişin reklam ajansları ve reklam verenler açısından etkileri: Adana ili örneği (Master's thesis, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü). – 342 s.
14. Electronic resources
15. Basylymdagy medialyk transformatsiyalar (2019, zheltoksan 6). URL: https://www.theglobeandmail.com
16. Deuze M. Online Journalism: Modelling the first Generation of News Media on the World Wide Web. First Monday 6. (2001, kantar 18). Available at: http://ojphi.org/ojs/index.php/fm/article/view/893/802
17. Erkimbay A. Zhana media akparatty usynatyndarga da zhumys tasiline ozgeris engizui kerektigin korsetip otyr. (2011, sauir 12). Available at: https://www.inform.kz/kz/zhana-media-akparatty-usynatyndarga-da-zhumys- tasiline-ozgeris-engizui-kerektigin-korsetip-otyr-ashat-erkimbay_a2385617
18. Gazettin zhahandanu dauirindegi redaktsiyalyk bagdarlamalary. (2021, kazan 30). URL: https://www.metroworldnews.com/
19. Karyakina K. Aktualnye formy i modeli novykh media: ot ponimaniya auditoria k sozdaniyu kontenta. (2010, karasha 2). Mediascope. Vol. 1. URL: http://www.mediascope.ru/node/524.
20. McQuire Scott. Mediinyi gorod: media, arkhitektura i gorodskoe prostranstvo. (2014, nauryz 13) — The Institute of Media, Architecture and Design “Strelka”. Available at: http://iknigi.net/avtor-skott-makkuayr/86916- mediynyy-gorod-media-arhitektura-i-gorodskoe-prostranst...
21. Membangun Karakter Generasi Muda Melalui Model Pembelajaran Berbasis Kecakapan Abad 21. Jurnal Pancasila dan Kewarganegaraan (2018, kazan 24). Available at: http://journal.umpo.ac.id/index.php/JPK/index
22. Mukadder S. Digital storytelling‘ in der Deutschlehrerausbildung: Potenziale und didaktische Konsequenzen (2020, kazan 29). Sitesi: https://doi.org/10.37583/diyalog.759434
23. Pronina L.A. Informatsionnaya kultura kak factor razvitiya informatsionnogo obshestva. (2008, akpan 6). Analitika kulturologii. Vol. 10. Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/informatsionnaya-kultura-kak-faktor- razvitiya-informatsionnogo-obs...
24. Trendy 2021 goda v zhurnalistike, media i tekhnologiyakh: tekhnologii novogo pokoleniya (2021, kazan 28). URL: https://vc.ru/u/691638-lenka-hvat-za-kolenku/201189-trendy-2021-goda-v-zhurnalistike-media-i- tehnologiyah-tehnologii-novogo-pokoleniya
25. «Facebook» post. (2019, mamyr 25). URL:https://www.facebook.com/egemenkz/posts/2982425551780549
26. «Facebook» post. (2020, kantar 8). URL: https://www.facebook.com/zhamila.sarsenbai/posts/526342731647163
27. «Youtube» content. (2020, akpan 26). URL: https://www.youtube.com/channel/UCXwGkt5192M1nWPaag0QDUw
28. «Youtube» content. (2019, kyrkuiek 2). URL: https://www.youtube.com/watch?v=rjm9En_JwsM
