Тележурналист имиджі және реалити-шоу жүргізушісіне қойылатын талаптар
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2022.v64.i2.01Аннотация
Мақалада отандық телеақпарат кеңістігіндегі тележурналист имиджі зерттеліп, сол зерттеу жұмысының шеңберінде реалити-шоу жүргізушілерінің кәсіби деңгейіне баға беріліп, типтік кемшіліктеріне талдау жасалды, сонымен қатар реалити-шоу жүргізушілеріне кәсіби этика мен тeлeвизиялық стандарт тарапынан қойылатын талаптар тізбектеліп, жіктелді. Мaқcaты – тележурналист имиджін қалыптастыратын кәсіби-шығармашылық факторларды ғылыми-теориялық тұрғыда негіздеп, соның нәтижесінде отандық телевизиядағы реалитишоу жүргізушілерінің кәсіби деңгейіне баға беріп, әлемдік деңгейдегі реалити-шоумэндердің жүргізушілік шеберліктерімен салыстырмалы сипатта саралау, типтік кемшіліктеріне талдау жасау. Идeяcы – еліміздегі тележурналист имиджінің этикалық нормалары мен кәсіби ережелерін негіздеу нәтижесінде тележүргізуші мектебін қалыптастыру, соның ішінде рeaлити-шoу жүргізушілеріне қойылатын талаптарды тарқатып баяндап, кәсіби принциптер бойынша атап көрсету. Ғылыми-прaктикaлық мәнi – қазіргі қoғaмдa отандық телевизия мамандары тіл ғылымының заңдылықтарын сақтамау, сөйлеу мәдениетінің психолингвистикалық аспектілерін меңгермеу, тікелей эфирде кідіріп-мүдіру, т.с.с. қателіктерді жіберу арқылы ұлттық телеөнердің қадірін түсіріп жібергені белгілі дәрежеде – ащы шындық. Ал сауатты, талантты тележүргізушілердің кәсіби деңгейі мен шығармашылық шеберліктерін ғылыми тұрғыда талдаған мақалалар тым аз. Сол себепті, бұл ғылыми зeрттeу әлемдік деңгейде үлгі болатын ұлттық тележүргізуші мектебінің кәсіби ережесін қaлыптacтыруды көздeйдi. Зeрттeу әдicнaмacы рeтiндe caрaлaу, caлыcтыру, жинaқтaу, шoлу, дәйeктeу әдicтeрi қoлдaнылды. Күтiлeтiн нәтижe – отандық телеақпарат кеңістігіндегі тележурналист имиджі туралы ғылыми пікірлерді саралау арқылы типтік кемшіліктерді жоюдың кәсіби принциптерін негіздеп, ұлттық телевизиялық стандарт аясында ұлттық телевизиялық эфир мәдениеті ережесінің жoбacын ұcыну. Зeрттeудiң құндылығы: Мaқaлaдa ұлттық және әлемдік тележурналистер имиджін талдаған қaзaқ жәнe шeтeл ғaлымдaрының ғылыми eңбeктeрi нeгiзгe aлынды. Тележурналист имиджіне қатысты мәселелер бойынша әлемдік медиа саласының зерттеушілері жазған еңбектер жарыққа шыққанмен, қaзaқ журнaлиcтикacындa бұл тақырып бұған дейін арнайы қарастырылмаған, тіпті, толыққанды aқпaрaт ұcынатын ғылыми мақалалар мүлдем жоқ. Cондықтан да, бұл ғылыми мақаладaғы дeрeктeр мен тұжырымдар еліміздегі заманауи тележурналистиканың дaму дeңгeйiне талдау жасау барысында негізге алынатын дәйектер екені даусыз. Түйiн cөздeр: сөйлеуші тұлғасы, телевизиялық сын, телефеномен, рeaлити-образ, реалити – режим.
Библиографиялық сілтемелер
Әбдіжәділқызы Ж., (2018) Тележурналистика. – Алматы: «Қазақ университеті», 78 -б. Барманкулов М., (1997) Телевидение: деньги или власть. – Алматы: «Санат», 55 стр.
Burnett, (1995) Burnett’s first show was Eco-Challenge, a program he created and produced for the USA network, 123-132 p. Boulding, Kenneth, (1956) «The Image: Knowledge in Life and Society». University of Michigan Press, 56 p. https://books.
google.kz/books/about/The_Image.html?hl=ru&id=w11X66GwvNIC&redir_esc=y
Bridget Griffen-Foley, (2004) “From Tit-Bits to Big Brother: A Century of Audience Participation in the Media,” Media, Culture and Society 26, no. 4: 48p.
Gerald M. Goldhaber, (1974) «Organizational communication» W. C. Brown, 127-129pp. Joke Fincioen and Biagio Messina, (2020) «How to pitch a reality show» ,35-36 pp.
Ковалев-Случевский К., (2012) «Тележурналистика ХХI века»,Москва, 31 стр.
Laurie Ouellette and James Hay., (2008) «Better Living Through Reality TV» Blackwell Publishing, 33 p.
Орақова А, Корнилова Т, Жартынова Ж,Қасымова А, Насырова Г., (2017) Мұғалім-тәлімгердің жұмыс кітабы. – Алматы, 54-б. Oscar Wilde about image https://socratify.net/quotes/oskar-uaild
Ошанова О., (2012) Сөйлеу мәдениетінің негіздері. – Алматы: «Қазақ университеті». – 142 б. Семпсон Э., (1998) «Имидж». – Москва, 23 стр.
Channel 4 Press., (2013) «Channel 4 revealed the famous faces preparing to take The Jump». Tim Taldo, (2016) “7 attributes of great TV presenters”, https://fom.ru/SMI-i-internet/10793 Тұрсын Қ., (1998) Көгілдір экран құпиясы. – Алматы: «Қазақ университеті», 41– б.
Weingarten M.,( 1999) “MTV Moves the ‘Real’ Fishbowl to Honolulu,” Los Angeles Times.
Фомнибус, (2013) «О журналистах, власти и Владимире Познере. Кого из нынешних журналистов люди знают? И кому доверяют?» https://fom.ru/SMI-i-internet/10793
Frisby C., (2003) «Reality television has positive impact on viewers». Columbia: University of Missouri. https://www.news- wise.com/articles/reality-tv-has-positive-impact-on-viewers
References
Abdizhadilkyzy Zh., (2018) Telezhurnalistika [Television journalism]. Almaty: «Kazakh University», 78-p. Aimauytov Zh., (1995) Psikhologiya [Psychology]. Almaty «Rauan», 23-p.
Barmankulov M.K., (1997) “Televideniye: dengi ili vlast” [“Television: money or power”], Almaty: “Sanat”, 55-p.
Boulding, Kenneth., (1956) «The Image: Knowledge in Life and Society». University of Michigan Press, 56 p. https://books. google.kz/books/about/The_Image.html?hl=ru&id=w11X66GwvNIC&redir_esc=y
Bridget Griffen-Foley, (2004) “From Tit-Bits to Big Brother: A Century of Audience Participation in the Media,” Media, Culture and Society 26, no. 4, 48p.
Burnett, (1995) Burnett’s first show was Eco-Challenge, a program he created and produced for the USA network, 123-132pp. Channel 4 Press, (2013) «Channel 4 revealed the famous faces preparing to take The Jump».
Frisby C., (2003) «Reality television has positive impact on viewers». Columbia: University of Missouri. https://www.news- wise.com/articles/reality-tv-has-positive-impact-on-viewers
Gerald M. Goldhaber, (1974) “Organizational communication” W. C. Brown, 127-129pp. Joke Fincioen and Biagio Messina, (2020) «How to pitch a reality show» , 35-36 p.
Kovalev-Sluchevsky K., (2012) “Telezhurnalistika XXI veka” [«TV Journalism of the XXI century»], Moscow, 31 p. Laurie Ouellette and James Hay, (2008) «Better Living Through Reality TV» Blackwell Publishing, 33 p.
“O zhurnalistakh, vlasti i Vladimire Poznere. Kogo iz nyneshnikh zhurnalistov lyudi znayut? I komu doveryayut?” (2013) [«About journalists, the authorities and Vladimir Pozner. Which of the current journalists do people know? And who is trusted?»] https://fom.ru/SMI-i-internet/10793
Orakova A., Kornilova T., Zhartynova Zh., Kasymova A., Nasyrova G., (2017) “Mugalim-talimgerdin zhumys kitaby” [Teacher’s workbook]. Almaty, 54-b.
Oscar Wilde about image https://socratify.net/quotes/oskar-uaild
Oshanova O., (2012) “Soiley madenietinin negizderi” [Fundamentals of speech culture]. Almaty: «Kazakh University», 142 p. Sempson E., (1998) “Imidzh” [«Image»], Moscow, 23p.
Tim Taldo, (2016) «7 attributes of great TV presenters», https://fom.ru/SMI-i-internet/10793
Tursyn K., (1998) “Kogildir ekran qupiyasy” [The Secret Of The Blue Screen]. Almaty: «Kazakh University»,41 p. Weingarten M., (1999) “MTV Moves the ‘Real’ Fishbowl to Honolulu,” Los Angeles Times.
