Факті генотипі, табиғаты және жетілу үдерісі
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2022.v66.i4.01Аннотация
Заманалы журналистика форматына технологиялық сонылықтар өз пайымын ентелей енгізе бастады. Жаңа ұғымдар мен әдістер дүниеге келді. Масс медианың табиғаты өзгерді, ақпараттық кеңістікте синтездік, санфункционалдық бітім жүйелі үлгі-өнеге көрсетуде. Журналистер қауымы енді жаратылыс дүниесіне, әлеуметтік ортаға плюралистік ғылыми таным биігінен қарау ұйғарымына көшті. Классикалық журналистикадағы дүниетаным қағидаты қатарына едәуір өзгерістер енгізілді. ХХІ ғасыр журналистикасының нақты ғылыми пәндермен одақтасуы осы шарттардан бастау алуда. Журналистикатанудағы жаңа көзқарас тек бүгінгі күн болмыс-бітімімен тұйықталамайтыны, оның тарихи сілемі сайрап жатқаны да аңғарылады. Факті, оқиға, құбылыс туындауына қатысты ертедегі ойшылдар мен қазіргі оқымыстылар идеяларының сабақтастығы осы ретте зәрулене түсуде. Ғылыми мақаланың негізгі бағыты мен идеясы, ғылыми журналистиканың өзіндік азығы – факт категориясының болмыс-бітімін, түп-тұқиянын зерделеу, оның дүние есігін ашу шарттарына көз жіберу. Бір сөзбен айтқанда, факті эволюциясының көрнекі тізбектерін атап көрсету, заманалы журналистиканың ғылыми-танымдық мүмкіндіктерін нақты ғылыми пәндер теориясымен сабақтастыра межелеу.
Зерттеу жұмысының ғылыми және практикалық мән-маңызы: авторлар факт органикасы кезеңдік ақпарат қалыптастырудың бастапқы элементі ретінде дүниеге келетініне көз жібереді. Планетарлық тарихи сабақтастық өнегесіне, ертедегі ойшылдар мен релятивистік емес физика, заманалы кванттых механика, генетикалық биология постулаттарына және жалпы парасат туралы концептке арқа сүйей отырып, олар нақты технологиялық өнімге, реалды гуманитарлық журналистік мәтінге трансляцияланатын микробөлшектердің жүрер жолы ортақ екендігіне жөн сілтейді.
Тақырыпты мейлінше аша түсу мақсатында жоғарыда баяндалған нысан табиғатына, пән үдерісіне сай келер – жалпы ғылыми түсіндірме (комментарий), салыстырма сараптама, сипаттама және эмпирикалық (мета-талдау) әдістері іске жаратылды.
Зерттеу барысында табиғи және жасанды ақпарат хақында жаңа тұжырым жасалды, материя нысандарының құрылымы факті өрісімен тұтастандырылды, ғаламдық коммуникативтік сананың, масс медианың заманалы жүйесінің өзіміздік сызбалары дүниеге келді.
Аталмыш ізденістің арқасында журналистиканың ғылым ретіндегі ұғымы толысып, әлеуеті артып, көкжиегі кеңейе түседі, кешенді тың зерттеу бағыттарына жол ашылады.
Ғылыми журналистика, талдамалы журналистика, мультимедиалық журналистика салаларына жаңа теориялық тұжырымдар енгізіледі, журналистикадағы фактітану бағытына арналған зерттеулер жүргізіледі, арнаулы оқу құралдары жазылады.
Кілт сөздер: факт, геном, квант, мегаәлем, макроәлем, микроәлем, уақыт қайтымы.
Библиографиялық сілтемелер
Амандосов Т.С. Совет журналистикасының теориясы мен практикасы. –Алматы: Мектеп, 1976. – 272 б.
Антология гуманной педагогики. Вернадский. - М.: ИД Шалвы Амонашвили, 2001. – 224 с.
Аристотель. Сочинения. В 4 томах. Том 2. – М.,: Мысль, 1978. – 687 с.
Әуезов М.О. Америка әсерлері. Impressions of America – Алматы: Арнайы шығарылым, 2021. – 320 б.
Барманкулов М.К. Телевидение: деньги или власть?- Алматы: Санат, 1997. – 272 с.
Белевитина Т.М., Дмитровский А.Л. Факт в журналистике: к дефиниции понятия. - Ученые записки Орловского государственного университета. №2 (58), 2014. – 391 с.
Берсімбаев Р.І., Мұхамбетжанов К.Қ. Жалпы және молекулалық генетика. – Алматы: Қазақ университеті, 2005. - 263 б.
Гольдин Л.Л., Новикова Г.И. Введение в квантовую физику. – М.: Наука, 1988. – 327 с.
Декарт Р. Сочинения в двух томах. Том 1. – М.: Мысль, 1989. – 654 с.
Декарт Р. Сочинения в двух томах. Том 2. – М.: Мысль, 1994. – 640 с.
Дюркгейм Э. О разделении общественного труда. Метод социологии. – М.: Наука, 1991. – 576 с.
Ильясов Н.И. Кванттық механикаға кіріспе. Оқулық. – Алматы: ТОО «Лантар Трейд», 2018. – 253 б.
Имамбеков О. Кванттық механика. Релятивистік емес теория. – Алматы: Қазақ университеті, 2017. – 280 б.
Иродов И.Е. Кванттық физика. Негізгі заңдар. – Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігі, 2012. – 213 б.
Ким М.Н. Новостная журналистика. – СПб.: Издательство Михайлова В.А., 2005. – 352 с.
Кониши К., Паффути Дж. Кванттық механика. Жаңа көзқарас.1. – Алматы: ҚР жоғары оқу орындарының қауымдастығы, 2013. – 610 б.
Құнанбаев А. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. ІІ т. – Алматы: Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасы, 1957. – 268 б.
Лазутина Г.В., Распопова С.С. Жанры журналистского творчества. М.: Аспект Пресс, 2011. – 320с.
Маркс К. и Энгельс Ф. Сочинения. Изд. 2. Т. 12. – М.: Политиздат, 1958. – 738 с.
Смит А. Исследовпние о природе и причинах богатства народов. - М.: Наука, 1993. – 569 с.
Социология журналистики. Под редакцией профессора С.Г Корконосенко. – М.: Юрайт, 2013. – 421 с.
Спенсер Г. Основания психологии. Часть первая – СПб.: издание Билибина, 1876. – 713 с.
Спенсер Г. Основные начала – СПб.: издание Л.Ф. Пантелеева, 1897. – 239 с.
Теориялық механиканың классикалық және релятивистік негіздері. Оқу құралы. – Алматы, Қазақ университеті, 2020. – 302 б.
Тертычный А.А. Аналитическая журналистика. – М.: Аспект Пресс, 2010. – 352 с.
Червинский Е.Н. Передаточные функции фильтров нижних частот с равноволновыми на отрезке амплитудно-частными характеристиками. – Известия вузов России. Радиоэлектроника. – СПб., 2011. Вып. 4. – 174 с.
Referenses
Al-Farabı. Izbrannye traktaty. [Selected treatises.] - Almaty: Ǵylym, 1994. – 445 s. [In Russian].
Amandosov T.S. Sovet jýrnalıstıkasynyń teorııasy men praktıkasy. [Theory and practice of Soviet journalism.] –Almaty: Mektep, 1976. – 272 b. [Іn Kazakh].
Antologııa gýmannoı pedagogıkı. Vernadskıı. [Anthology of humane pedagogy. Vernadsky.] - M.: ID Shalvy Amonashvılı, 2001. – 224 s. [In Russian].
Arıstotel. Sochınenııa. V 4 tomah. Tom 2. [Works. In 4 volumes. Volume 2.] – M.,: Mysl, 1978. – 687 s. [In Russian].
Áýezov M.O. Amerıka áserlerі. Impressions of America [American influences. Impressions of America] –Almaty: Arnaıy shyǵarylym, 2021. – 320 b. [Іn Kazakh].
Barmankýlov M.K. Televıdenıe: dengı ılı vlast? [Television: money or power?] - Almaty: Sanat, 1997. – 272 s. [In Russian].
Belevıtına T.M., Dmıtrovskıı A.L. Fakt v jýrnalıstıke: k defınıtsıı ponıatııa. [Fact in journalism: to the definition of the concept.] - Ýchenye zapıskı Orlovskogo gosýdarstvennogo ýnıversıteta. №2 (58), 2014. – 391 s. [In Russian].
Bersіmbaev R.I., Muhambetjanov K.Q. Jalpy jáne molekýlalyq genetıka. [General and molecular genetics.] – Almaty: Qazaq ýnıversıtetі, 2005. - 263 b. [Іn Kazakh].
Goldın L.L., Novıkova G.I. Vvedenıe v kvantovýıý fızıký. [Introduction to quantum physics.] – M.: Naýka, 1988. – 327 s. [In Russian].
Dekart R. Sochınenııa v dvýh tomah. Tom 1. [Works in two volumes. Volume 1.] – M.: Mysl, 1989. – 654 s. [In Russian].
Dekart R. Sochınenııa v dvýh tomah. Tom 2. [Works in two volumes. Volume 2.] – M.: Mysl, 1994. – 640 s. [In Russian].
Dıýrkgeım E. O razdelenıı obestvennogo trýda. Metod sotsıologıı. [On the division of social labour. Method of sociology.] – M.: Naýka, 1991. – 576 s. [In Russian].
Ilıasov N.I. Kvanttyq mehanıkaǵa kіrіspe. Oqýlyq. [Introduction to Quantum Mechanics. Textbook.] – Almaty: TOO «Lantar Treıd», 2018. – 253 b. [Іn Kazakh].
Imambekov O. Kvanttyq mehanıka. Relıatıvıstіk emes teorııa. [Quantum mechanics. Nonrelativistic theory.] – Almaty: Qazaq ýnıversıtetі, 2017. – 280 b. [Іn Kazakh].
Irodov I.E. Kvanttyq fızıka. Negіzgі zańdar. [Quantum physics. Basic laws.] – Almaty: QR Bіlіm jáne ǵylym mınıstrlіgі, 2012. – 213 b. [Іn Kazakh].
Kım M.N. Novostnaıa jýrnalıstıka. [News journalism.] – SPb.: Izdatelstvo Mıhaılova V.A., 2005. – 352 s. [In Russian].
Konıshı K., Paffýtı Dj. Kvanttyq mehanıka. Jańa kózqaras 1. [Quantum mechanics. A new approach 1.] – Almaty: QR joǵary oqý oryndarynyń qaýymdastyǵy, 2013. – 610 b. [Іn Kazakh].
Qunanbaev A. Shyǵarmalarynyń ekі tomdyq tolyq jınaǵy. II t. [Complete two-volume collection of his works. Volume II.] – Almaty: Qazaqtyń memlekettіk kórkem ádebıet baspasy, 1957. – 268 b. [Іn Kazakh].
Lazýtına G.V., Raspopova S.S. Janry jýrnalıstskogo tvorchestva. [Genres of journalism.] -M.: Aspekt Press, 2011. – 320s. [In Russian].
Marks K. I Engels F. Sochınenııa. Izd. 2. T. 12. [Works. Ed. 2. Volume 12.] – M.: Polıtızdat, 1958. – 738 s. [In Russian].
Smıt A. Issledovpnıe o prırode ı prıchınah bogatstva narodov. [Research on the nature and causes of the wealth of nations.] - M.: Naýka, 1993. – 569 s. [In Russian].
Sotsıologııa jýrnalıstıkı. Pod redaktsıeı professora S.G Korkonosenko. [Sociology of journalism. Edited by Professor S.G. Korkonosenko.] – M.: Iýraıt, 2013. – 421 s. [In Russian].
Spenser G. Osnovanııa psıhologıı. Chast pervaıa [Basic Principles] – SPb.: ızdanıe Bılıbına, 1876. – 713 s. [In Russian].
Spenser G. Osnovnye nachala [Basic Principles] – SPb.: ızdanıe L.F. Panteleeva, 1897. – 239 s. [In Russian].
Teorııalyq mehanıkanyń klassıkalyq jáne relıatıvıstіk negіzderі. Oqý quraly. [Classical and relativistic foundations of theoretical mechanics. Educational tool.] – Almaty, Qazaq ýnıversıtetі, 2020. – 302 b. [Іn Kazakh].
Tertychnyı A.A. Analıtıcheskaıa jýrnalıstıka. [Analytical journalism.] – M.: Aspekt Press, 2010. – 352 s. [In Russian].
Chervınskıı E.N. Peredatochnye fýnktsıı fıltrov nıjnıh chastot s ravnovolnovymı na otrezke amplıtýdno-chastnymı harakterıstıkamı. [Transfer functions of low-pass filters with equal-wave amplitude-partial characteristics on the segment.] – Izvestııa výzov Rossıı. Radıoelektronıka. – SPb., 2011. Vyp. 4. – 174 s. [In Russian].
