Дағдарыс кезіндегі коммуникация: ЭКСПО Астана көрмесінің мысалында
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v70.i4.12Кілттік сөздер:
коммуникация, дағдарысқа қарсы коммуникация, БАҚ-пен өзара байланыс, Қазақстан, ЭКСПОАннотация
2017 жылы Қазақстан астанасында «Болашақ энергиясы» тақырыбына арналған «ЭКСПО-2017» мамандандырылған көрмесі өтті. Бұл Орталық Азия аумағындағы алғашқы ірі көрмелердің бірі ретінде есте қалды және Қазақстанның ауқымды көрмені ұйымдастырудағы алғашқы тәжірибесі болды. Дегенмен, Батыс журналисінің сыни мақаласы мен ұйымдастырушылардың сәтсіз дағдарысты басқару жоспары ел беделіне халықаралық деңгейде нұқсан келтіріп, отандық және шетелдік БАҚ-та көрме туралы теріс пікірдегі ақпарат саны артты. Журналистер бұл оқиғаға «дау», «айқас», «тектірес» деген сипат берді. Зерттеу дағдарыс кезінде сәтсіздікке алып келген ЭКСПО Астана ұйымы ұстанған стратегияның негізгі аспектілерін талдау мен анықтауға бағытталған.
Он үш күнге созылған дағдарысты жан-жақты талдау үшін сапалы зерттеу тәсілі арқылы тақырыптық талдау түрі қолданылды. Зерттеу әдісі америкалық ғалым Тимоти Кумбстың (Coombs) Situational Crisis Communication Theory (2007) теориясын негізге ала отырып, кейс-стади әдіснамасын басшылыққа алды. Деректер БАҚ, әлеуметтік желі секілді бірнеше ресурстан жинақталды.
Зерттеу нәтижелері ЭКСПО-2017 контекстінде дағдарысты басқару жоспарын қайта қарау қажеттігін көрсетті. Зерттеу жүргізілген коммуникацияның сәтсіз болуына дағдарысты басқару кезінде дәлелсіз дерек келтіре отырып, шетелдік журналиске шабуыл жасау стратегиясы себеп болғанын анықтады. Жауапты ұйым дағдарысқа қарсы стратегия ретінде америкалық ғалым Тимоти Кумбстың теориясына сай «жоққа шығару» әдісін қолданды. Сонымен қатар, зерттеу коммуникация мәселесіне баса назар аудара отырып, Астанада өткен ЭКСПО көрмесімен байланысты дағдарыстан тиісті сабақ алуға басымдық береді. Зерттеу Орталық Азияда және одан өзге елдерде ірі халықаралық іс-шараларды өткізу кезінде дағдарысты басқару стратегияларын жетілдіру бойынша ұсыныстар беруді көздейді.
Библиографиялық сілтемелер
Alsop, Ronald J. The 18 Immutable Laws of Corporate Reputation: Creating, Protecting and Preparing Your Most Valuable Asset. New York: Wall Street Journal Books, 2004.
Альжанова А., Мухамадиева Л. “Кризисная коммуникация в период ЧС (на примере КазНУ им. Аль-фараби).” ҚазҰУ хабаршысы. Журналистика сериясы 4, 66 (2022): 38-49.
Альжанова А. Связь с общественностью: учебное пособие. Алматы: Қазақ университеті, 2011.
Амангелдиева, Гүлмира, Жазира Еркін “Public Relations әлеуметтік институт ретінде.” ЕҰУ хабаршысы. Журналистика сериясы 1, 122 (2018): 63-69.
Benoit, William L. “Image Repair Discourse and Crisis Communication.” Public Relations Review 23, 2 (1997): 177–86.
Barton, Laurence. Crisis in Organizations II. South-Western College, 2001.
Braun, Virginia, Victoria Clarke “Using Thematic Analysis in Psychology.” Qualitative Research in Psychology 3, 2 (2006): 77–101.
Cameron, Glen T., Augustine Pang, Yan Jin,. “Contingency theory” In Public relations: From theory to practice, edited by Hansen-Horn T.L. and Neff B.D., 134–157. New York: Pearson, 2007.
Claeys, An‐Sofie, Veroline Cauberghe and Patrick Vyncke. “Restoring Reputations in Times of Crisis: An Experimental Study of the Situational Crisis Communication Theory and the Moderating Effects of Locus of Control.” Public Relations Review 36, 3 (2010): 256–62.
Coombs, W. Timothy. “Protecting Organization Reputations during a Crisis: The Development and Application of Situational Crisis Communication Theory.” Corporate Reputation Review 10, 3 (2007): 163–76.
Coombs, W. Timothy, Finn Frandsen, Sherry J. Holladay, Winni Johansen. “Why a Concern for Apologia and Crisis Communication?” Corporate Communications: An International Journal 15, 4 (2010): 337–49.
Coombs, W. Timothy. Ongoing Crisis Communication: Planning, Managing, and Responding. 3rd ed. Los-Angeles: Sage, 2012.
Coombs, W. Timothy.“The Value of Communication during a Crisis: Insights from Strategic Communication Research.” Business Horizons 58, 2 (2015): 141–48.
Davies, Gary, Rosa Chun, Rui Vinhas Da Silva, Stuart Roper. Corporate Reputation and Competitiveness. Routledge, 2005.
Forbes. “Журналиста Джеймса Палмера пригласили вновь приехать в Астану”. https://forbes.kz/news/2017/06/20/newsid_147827 (accessed November 5, 2023).
Griffin, Andrew. Crisis, issues and reputation management a handbook for PR and communications professionals (PR in Practice). London: Kogan Page, 2014.
Mitroff, Ian I. Crisis Leadership: Planning for the Unthinkable. Wiley, 2004.
Нұрзат, Тоғжан. “Палмер мен Куяновтың айқасы. Кімге сенеміз?” Abai.kz. https://abai.kz/post/54883 (accessed November 5, 2023).
Palmer, James. “Kazakhstan Spent $5 Billion on a Death Star and It Doesn’t Even Shoot Lasers.” Foreign Policy, June 11, 2017. https://foreignpolicy.com/2017/06/15/kazakhstan-spent-5-billion-on-a-death-star-and-it-doesnt-even-shoot-lasers/ (accessed November 5, 2023).
Shapiro, Ari. “Kazakhstan Builds Futuristic City For World Expo, But Forgets To Invite Guests”. NPR. https://www.npr.org/2017/06/28/534765039/kazakhstan-builds-futuristic-city-for-world-expo-but-forgets-to-invite-guests (accessed November 5, 2023).
Tench, Ralph, Liz Yeomans. Exploring Public Relations. 3rd ed. Boston, Massachusetts, 2014.
TengriNews. “Организаторы EXPO-2017 ответили на критику иностранного журналиста.”. https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/organizatoryi-expo-2017-otvetili-kritiku-inostrannogo-320591/ (accessed November 5, 2023).
TengriNews. “Министр ответил на условия журналиста Палмера для повторного визита на EXPO в Астане”. https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/ministr-otvetil-usloviya-jurnalista-palmera-povtornogo-320750/ (accessed November 5, 2023).
Tergembayeva, Kenzhegul, Aitmukhambet Esdauletov, Mariet Slambekova. “Interaction of law enforcement press services with journalists in extreme situations.” ЕҰУ хабаршысы. Журналистика сериясы 2, 139 (2022): 71-78.
Zakon. “С.Куянов поблагодарил Палмера за PR ЭКСПО в Астане”. https://www.zakon.kz/redaktsiia-zakonkz/4864951-s-kuyanov-proshu-schitat-palmer-shou.html (accessed November 5, 2023).
Reference
Alsop, Ronald J. The 18 Immutable Laws of Corporate Reputation: Creating, Protecting and Preparing Your Most Valuable Asset. New York: Wall Street Journal Books, 2004.
Alzhanova A., Muhamadieva L. “Krizisnaja kommunikacija v period CS (na primere KazNU im. Al-farabi) [Crisis communication during emergency (on the example of the Al-Farabi KazNU)].” KazNU herald. Journalism series 4, 66 (2022): 38-49.
Alzhanova A. Svjaz s obshhestvennostju: uchebnoe posobie [Public relations: a textbook]. Almaty: Kazakh Universitety, 2011.
Amangeldieva, Gulmira, Zhazira Erkіn “Public Relations aleumettіk institut retіnde.[Public Relations as a social institution]” ENU herald. Journalism series 1, 122 (2018): 63-69.
Benoit, William L. “Image Repair Discourse and Crisis Communication.” Public Relations Review 23, 2 (1997): 177–86.
Barton, Laurence. Crisis in Organizations II. South-Western College, 2001.
Braun, Virginia, Victoria Clarke “Using Thematic Analysis in Psychology.” Qualitative Research in Psychology 3, 2 (2006): 77–101.
Cameron, Glen T., Augustine Pang, Yan Jin,. “Contingency theory” In Public relations: From theory to practice, edited by Hansen-Horn T.L. and Neff B.D., 134–157. New York: Pearson, 2007.
Claeys, An‐Sofie, Veroline Cauberghe and Patrick Vyncke. “Restoring Reputations in Times of Crisis: An Experimental Study of the Situational Crisis Communication Theory and the Moderating Effects of Locus of Control.” Public Relations Review 36, 3 (2010): 256–62.
Coombs, W. Timothy. “Protecting Organization Reputations during a Crisis: The Development and Application of Situational Crisis Communication Theory.” Corporate Reputation Review 10, 3 (2007): 163–76.
Coombs, W. Timothy, Finn Frandsen, Sherry J. Holladay, Winni Johansen. “Why a Concern for Apologia and Crisis Communication?” Corporate Communications: An International Journal 15, 4 (2010): 337–49.
Coombs, W. Timothy. Ongoing Crisis Communication: Planning, Managing, and Responding. 3rd ed. Los-Angeles: Sage, 2012.
Coombs, W. Timothy.“The Value of Communication during a Crisis: Insights from Strategic Communication Research.” Business Horizons 58, 2 (2015): 141–48.
Davies, Gary, Rosa Chun, Rui Vinhas Da Silva, Stuart Roper. Corporate Reputation and Competitiveness. Routledge, 2005.
Forbes. (2017) Jurnalista Jamesa Palmera priglasili vnov priehat v Astanu [Journalist James Palmer was invited to come to Astana again]. https://forbes.kz/news/2017/06/20/newsid_147827 (accessed November 5, 2023).
Griffin, Andrew. Crisis, issues and reputation management a handbook for PR and communications professionals (PR in Practice). London: Kogan Page, 2014.
Mitroff, Ian I. Crisis Leadership: Planning for the Unthinkable. John Wiley & Sons.
Nurzat, Togzhan. “Palmer men Kujanovtyn ajqasy. Kіmge senemіz? [The fight between Palmer and Kuyanov. Who do we trust?]”. Abai.kz. https://abai.kz/post/54883 (accessed November 5, 2023).
Palmer, James. “Kazakhstan Spent $5 Billion on a Death Star and It Doesn’t Even Shoot Lasers.” Foreign Policy, June 11, 2017. https://foreignpolicy.com/2017/06/15/kazakhstan-spent-5-billion-on-a-death-star-and-it-doesnt-even-shoot-lasers/. (accessed November 5, 2023).
Shapiro, Ari. “Kazakhstan Builds Futuristic City For World Expo, But Forgets To Invite Guests”. NPR. https://www.npr.org/2017/06/28/534765039/kazakhstan-builds-futuristic-city-for-world-expo-but-forgets-to-invite-guests (accessed November 5, 2023).
Tench, Ralph, Liz Yeomans. Exploring Public Relations. 3rd ed. Boston, Massachusetts, 2014.
TengriNews. (2017) “Organizatori EXPO_2017 otvetili na kritiku inostrannogo jurnalista [The organizers of EXPO-2017 responded to the criticism of a foreign journalist].” https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/organizatoryi-expo-2017-otvetili-kritiku-inostrannogo-320591/ (accessed November 5, 2023).
TengriNews. (2017) “Ministr otvetil na usloviya jurnalista Palmera dlya povtornogo vizita na EXPO v Astane [The Minister responded to the conditions of journalist Palmer for a second visit to the EXPO in Astana].” https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/ministr-otvetil-usloviya-jurnalista-palmera-povtornogo-320750/ (accessed November 5, 2023).
Tergembayeva, Kenzhegul, Aitmukhambet Esdauletov, Mariet Slambekova. “Interaction of law enforcement press services with journalists in extreme situations.” ENU herald. Journalism series 2, 139 (2022): 71-78.
Zakon. (2017) “S.Kuyanov poblagodaril Palmera za PR EXPO v Astane [S. Kuyanov thanked Palmer for the PR EXPO in Astana].” https://www.zakon.kz/redaktsiia-zakonkz/4864951-s-kuyanov-proshu-schitat-palmer-shou.html (accessed November 5, 2023).
