Печатные издания и общественные организации польско-литовских татар: вторая половина ХІХ – начало ХХ веков

Авторы

  • Selim Chazbijewicz Варминско-Мазурский Университет, Польша, г. Ольштын Посол Польши в Казахстане

DOI:

https://doi.org/10.26577/HJ.2021.v59.i1.01

Аннотация

В конце ХІХ и начале ХХ вв. началось национальное возрождение польско-литовских татар, связанное с общей атмосферой в Европе, где национализм стал ведущей идеологией, а также с растущими национальными чувствами мусульманских народов Российской империи. Важное значение имели в этом контексте усилия молодой интеллигенции польских татар.

Цель статьи – представить результаты исследований контента СМИ, литературы и культурных ценностей польско-литовских татар в России конца ХІХ, начала ХХ столетия. Петербург в конце ХІХ века был домом для большой колонии поляков и других жителей империи. По статистическим данным, в 1900 году здесь проживало 50 тысяч человек. Поляки составляли 3,57 % населения города. По той же статистике в Санкт-Петербурге проживало 5,8 тысячи татар из Крыма, Волги и Сибири. На этой большой национальной мозаике также изображены польско-литовские татары, их общественная жизнь и печатная практика.

В Санкт-Петербурге получали образование активисты национального, пантюркистского и панисламского движений в России, среди которых были и польские татары из таких семей, как Ахматовичи, Крычинские, Сулькевичи, Базаревские и другие. Именно тогда, в начале ХХ века, Леон Крычинский, выходец из старинного дворянского рода Найманского князя Мирзы Крычинского, становится организатором и руководителем национальных инициатив польско- литовских татар. Мирза Крычинский происходил из рода Найман-Пиотровичей, одной из старейших семей татарской аристократии Великого княжества Литовского.

Ключевые слова: польско-литовские татары, идеология, национальные чувства, Российская империя, интеллигенция.

Библиографические ссылки

Andrzej Drozd, Ornitomancja Tatarów polskich, ‘Rocznik Tatarów Polskich’, Vol. 2, Gdańsk 1994, pp. 25-38; Stanisław Szach- no- Romanowicz, Płanetne daławary Tatarów polskich, ‘Rocznik Tatarów Polskich’, Vol. 4, Gdańsk 1977, pp. 7-27; Mustafa Alek- sandrowicz, Legendy, znachorstwo, wróżby i gusła ludu muzułmańskiego w Polsce, ‘Rocznik Tatarski’, Vol. 2, Zamość 1935, pp. 368-376.
Ali Woronowicz, Kitab Tatarów litewskich i jego zawartość, ‘Rocznik Tatarski’, Vol. 2, Zamość 1935, pp.376-395. Ali Woronowicz, Szczątki językowe Tatarów litewskich, ‘Rocznik Tatarski’, Vol. 2, Zamość 1935, pp. 351-368.
Arsłan Bej (Leon Kryczyński), Generał Maciej Sulkiewicz (1865-1920), ‘Rocznik Tatarski’, Vol.1, Wilno 1932, pp. 247-256.
V. J. ( Veli Bek Jedigar), Pułk Tatarski Ułanów im. Mustafy Achmatowicza (1919-1921), ‘Rocznik Tatarski’, Vol. I, Wilno 1932, p. 162.
Piotr Niwiński, „Pohorecki”. Ppłk Antoni Olechnowicz i Wileński Okręg Armii Krajowej w pierwszych latach powojennych, ‘Rocznik Tatarów Polskich’, Vol. III, Gdańsk - Toruń 1995, pp. 49-63.
Materiały z dziejów Namiestnictwa Wojskowego Tatarów Polskich ` r. 1992, (in) ‘‘Rocznik Tatarów Polskich’, Vol. III, Gdańsk-
-Toruń 1995, pp. 249-250.
Leon Najman Mirza Kryczyński, Tatarzy polscy a Wschód muzułmański (in:) ‘Rocznik Tatarski’, Vol. II, Zamość 1935, pp. 1-131, Edition II (in:) ‘Rocznik Leon Kryczyński, Czarny Michał (Aleksander Sulkiewicz) 1867-1916. Wierny żołnierz Marszałka Piłsudskiego. Szkic biograficzny, Wilno 1932.
Tatarów Polskich’, Vol. IX, Gdańsk 2004, pp. 5-120 + 16 n.p. Jan Tyszkiewicz, Z historii Tatarów (…), op. cit., p. 87.
Marek M. Dziekan, Chamaił Aleksandrowicza, ‘Rocznik Tatarów Polskich’, Vol. 2, Gdańsk 1997, pp. 27-4. Stanisław Dumin, Herbarz rodzin tatarskich Wielkiego Księstwa Litewskiego, Gdańsk 1999, p. 96.
Kalendarz Muzułmański 1368/1949, compiled and published by Naczelny Imamat Muzułmanów Polskich w Wielkiej Brytanii, Londyn 1949, p. 24.
O Muślimach litewskich. Z notat i przekładów litewskiego Tatara Macieja Tuhana- Baranowskiego, post mortem issue of An- toni Kruman, Warszawa 1896; Maciej Tuhan – Baranowski, Historia narodu litewsko- tatarskiego w tłumaczeniu i z przedmową Matiasa Tuhan Beka, elaborated by Tamara Bairaszeuskaite, ‘Rocznik Tatarów Polskich’, Vol. 4, Gdańsk 1997, pp. 253-271.
Selim Chazbijewicz, Prasa tatarsko-muzułmańska w Polsce w latach 1939-1996, ‘Rocznik Tatarów Polskich’, Vol. 3, Gdańsk-
-Toruń 1995, pp. 87-103.
Selim Chazbijewicz, Książka polsko- litewskich Tatarów i jej rola w kształtowaniu samoświadomości etnicznej, p. 69.
The printed work from the 17th century, entitled ‘Apologia Tatarów’ has not been preserved. It was written by Jakub Azulewicz as the response to anti-Tatars pamphlets, based on ‘Alfrukan tatarski” by Piotr Czyzewski published in the beginning of the 17th century.
Selim Chazbijewicz, Shards of the Golden Horde: Polish (Lithuanian) Taters. Qazaq Gazatteri, 30 November 2020, http://mysl. kazgazeta.kz/news/15511

Загрузки

Опубликован

2021-03-18

Выпуск

Раздел

Журналистика: Общество. История. Политика. Закон. Экономика.