Цифрлық ортаның Facebook және медиа пайдаланушыларының санасына әсері
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ202575106Кілттік сөздер:
жаңа медиа, әлеуметтік желі, Facebook, цифрлық орта, қоғамдық сана.Аннотация
Мақала қазіргі қазақ қоғамында жиі қолданылатын Facebook желісінің қоғамдық сананы қалыптастырудағы рөлін тануға және оның артықшылықтары мен қауіптерін бағалауға мүмкіндік береді. Медиа қолданушылардың санасына цифрлық ортаның ықпалын зерттеу арқылы елдегі жалпы медиаэкологияның жай-күйін болжауға болады. Себебі, осы бағыттағы зерттеулер қоғамдағы медиасауаттылықты қалыптастыру және арттыру бойынша белгілі бір тұжырым алуға көмектеседі.
Нәтижеге жету үшін авторлар Facebook қазақтілді платформасын, соның ішінде жүздеген мың жазылушысы бар «Өмір сырлары» және «Қоғам үні» топтарын зерттеу нысаны ретінде алып, ондағы цифрлық ортаның артықшылықтары мен кемшіліктерін, қауіп-қатерлерін салыстырмалы түрде қарастырады. Әлеуметтік желілердің артықшылықтары ретінде бұл платформаның ақпарат алмасудың, қарым-қатынас жасаудың және жаңа білім мен пайдалы ақпарат алудың тиімді құралына айналғанын айта аламыз. Ал бұл платформалардан келетін қауіп-қатер ретінде олардың адам санасына айтарлықтай ықпал етуін көрсетуге болады, мысалы: платформаға тәуелділік, жалған ақпараттың кең таралуы, психологиялық қысым мәселелері де анықталды. Осыған орай, цифрлық қауіпті азайту бойынша ұсыныстар берілді.
Зерттеудің ғылыми маңыздылығы ретінде заманауи платформалардың әлеуметтік процестерге әсер ету механизмдерін түсіндіруді атауға болады. Практикалық маңыздылығы – алынған нәтижелерді цифрлық платформалардағы қазақ тілді контент стратегияларын жетілдіру, ақпаратты тұтыну мәдениетін дамыту және теріс әсерлерді азайту үшін қолдану мүмкіндігінде. Зерттеудің гипотезасы ретінде Фейсбук және медиа контенттің мазмұны мен берілу тәсілі пайдаланушылардың санасында когнитивтік өзгерістер мен эмоционалдық реакцияларды тудыратынын болжауға болады.
Сонымен қатар, бұл зерттеуде Фейсбук платформасындағы қазақ тілді топтардың құрылу уақыттарын зерттеу үшін олардың хронологиялық ерекшеліктеріне назар аударылды. Мақалада осындай зерттеу қазақ тілді он топқа жүргізілді. Нәтижелері бойынша қазақ тілді топтардың көп құрылған жылдардағы саяси, экономикалық, әлеуметтік мәселелермен байланыстыруға ұмтылыс жасалды. Зерттеу қорытындысы бойынша Фейсбук платформасындағы қазақ тілді топтардың әлеуеті жылдар өткен сайын жетіліп келе жатқанын көрсетті. Бұл тұжырымдар мен пайымдар әлеуметтік желілер аясындағы зерттеулерге өзіндік үлес қосады деп күтіледі. Осы зерттеудің негізгі мақсаты – Facebook платформасындағы қазақ тілді топтардың орнын және олардың қоғамдық сананы қалыптастырудағы рөлін анықтау және осы өзекті мәселеге байланысты мәселелерді талдау.
