Әл-Фараби идентификациясы: проблемалық трендтер
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2021.v59.i1.04Аннотация
Мақала қол жетімді ақпараттық кеңістіктегі этномәдени бірегейліктің өзекті мәселесіне арналған. Шетел басылымдарының мониторингі этникалық шекараларды негізсіз тарылту немесе шектеу тенденцияларын, ғылыми ой данышпандарының еңбектерінің маңыздылығын анықтады. Әл-Фараби идентификациясы мысалында автор идеологиялық тұжырымдамалар аясында бір- біріне қайшы келуі мүмкін “алгоритмдердің” уақыты мен кеңістігінде қайталануын көрсететін жүйелік трендтерді белгілеп, жіктеді.
Әдістер мен материалдар ұлттық бірегейлікті қалыптастырудың субъективті және объек- тивті факторларын анықтау үшін диалектика, логика және индукция, салыстырмалы талдау және пәнаралық принциптерге сүйенді. Зерттеулерге арналған материалдар шетелдік кітапха- налар қорлары мен шетелдік ғылыми орталықтардың мұрағаттық қоймаларынан цифрлық техно- логияларды қолдану арқылы ақпарат көздерінен алынды. Біз шет елдерде фарабитану бойынша ағылшын тілінде бірқатар тақырыптық басылымдарды зерттедік. Сілтемелерде басылымдардың электрондық көшірмелері көрсетілген.
Зерттеудің ғылыми ерекшелігі – әл-Фараби сияқты ғылыми трактаттар авторының сыртқы “дизайнына” әсер еткен субъективті және объективті факторлардың жиынтығын әртүрлі мәде- ниеттер тұрғысынан анықтау. Біздің ойымызша, әл-Фарабидің этностығын идентификациялауда мүмкін болатын саналы және саналы алшақтықтарды анықтау мақсатында Батыс Еуропа, АҚШ, Мағриб, Орталық Азия және Шығыс Еуропа елдерінің мұрағат қорлары мен ғылыми коллекцияларында каталог форматындағы ортағасырлық ойшылға сілтемелер мен жазбаша куәліктерді салыстырмалы зерттеу алғаш рет іске асырылуда. Ұлы дала түркілерін идентифи- кациялау кезінде бұрын сырттан жіберілген “дәлсіздіктер” мен “конвенцияларды” және олардың мәдениетаралық байланыстардағы нақты рөлін жандандыру үшін практикалық маңызы бар.
Түйін сөздер: әл-Фараби, философ, түріктер, сәйкестік, дала, дерек көздер.
Библиографиялық сілтемелер
СССР // В кн.: Библиография Востока. Вып.10. 1936 / Под ред. А.Самойловича. – М.-Л., 1937. – С. 126-132.
Гребенщиков А. В. (1912) Маньчжуры, их язык и письменность. – Владивосток, 1912. Есенжол А. (2020) Ұлыны танытқан ұл // Астана ақшамы, 11 сәуір 2020.
Кахарманов Гадилша.(2005) «Жәжеке». Шымкент, Қазығұрт, 2005.
Крачковский И. Ю. (1941) Арабистика в СССР за двадцать лет. // Труды Второй сессии ассоциации Арабист. – М.: Академия наук СССР, 1941. – 174 с.
Муканова Г.К. (2020) Общность истории и культуры тюрков: методология, теория и практика (на примере казахов и саха) // Аргуновские чтения-2019. Материалы Y-й Международной научно-практической конференции. Том 2. – Якутск: Электронное издательство НБ РС (Я), 2020. – С. 342-349.
Тысячелетние... (2019) Тысячелетние источники по истории Казахстана / Под ред. М. Х. Абусеитовой. – Алматы:
«Шығыс пен Батыс», 2019. – С. 321 – 341.
Шеринг Арнольд (1924) История музыки в таблицах / Перевод с немецкого С. Гинзбурга; Под ред. И. Глебова. – Ленинград: Российская Государственная Академическая типография, 1924. – 156 с. Хранится в Российской государственной библиотеке (РГБ).
El-Rouayheb K. (2011) Logic in the Arabic and Islamic World. In: Lagerlund H. (eds) Encyclopedia of Medieval Philoso- phy. Springer, Dordrecht, 2011.
Gibb H. (1938) Muslim Historiography // “The Encyclopaedia of Islam”, Supplement, Leiden-London, 1938, pp. 233-245. Harris Rachel (2008). The Making of a Musical Canon in Chinese Central Asia: The Uyghur Twelve Muqam. London: Rout-
ledge. 2008. 176 pages. [In English]
Электронные ресурсы:
Гибб Х., 1926. – Gibb H. Арабская литература. 1926. Перевод на русский язык. – М.: Академия наук. 1936. https://thelib. ru/books/gibb_h/arabskaya_literatura-read-3.html
Hillel Ofek. Why the Arabic World Turned Away from Science // The New Atlantis. A Journal of Technology & Society. Winter 2011 # 23. Р. 23. https://www.thenewatlantis.com/publications/why-the-arabic-world-turned-away-from-science
Lasaad Ben Hamida. The Rhythm of Arab Music. 2014. Tunisia.216 p. https://www.beitalhikma.tn/wp-content/uploads/2016/10/ guide-de-Publication-ang-2011-2015.pdf
References
AV IVR RAN. – Archiv vostokovedov Instituta vostochnih rukopisei Rossijskoi Akademii nauk. [Archive of Orientalists of the Institute of Oriental Manuscripts of the Russian Academy of Sciences] F. 75. Op. 1, Op. 26, 36.
Ginzburg I.I. (1937). Kratkij obzor Evreiskogo fonda rukopisnogo otdela Instituta vostokovedenia Akademii nauk SSSR [A brief overview of the Jewish Fund of the Manuscript Department of the Institute of Oriental Studies of the USSR Academy of Sci- ences]. – In: Bibliography of the East. Iss.10. 1936. M.-L., 1937. p. 126-132. [in Russian]
Grebenshikov A.V. (1912) Manchzhuri, ih jazik I pismennost [Manchus, their language and writing]. Vladivostok, 1912. [in Russian]
Esenzhol A. (2020) Ulini tanitkan ul [The man who discovered the famous] // Astana akshami, 11 april 2020. [In Kazakh] Kaharmanov Gadilsha (2005) «Zhazheke» [ Alias “Zhazheke”]. Shimkent, Kazigurt, 2005. [in Russian]
Krachkovskii I.U. (1941) Arabistika v SSSR za dvadtzat let [Arabistics in the USSR for twenty years] // Proceedings of the Second Session of the Arabist Association. M., USSR Academy of Sciences, 1941. 174 p. [in Russian]
Mukanova G.K. (2020) Obshnost istorii I kulturi turkov: metodologia, teoria I praktika (na primere kazakhov i saha) [The commonality of the history and culture of the Turks: methodology, theory and practice (on the example of Kazakhs and Sakha)] // Argunov readings - 2019. Materials of the Y-th International scientific-practical conference. Volume 2. Yakutsk, Electronic publish- ing house of the National Library of the Republic of Sakha (Yakutia), 2020. P. 342-349. [in Russian]
Tisjacheletnie... (2019) Tisjacheletnie istochniki po istorii Kazakhstana [Thousand-year sources on the history of Kazakhstan] / Ed. M. Kh. Abuseitova. - Almaty: “Shygys pen Batys”, 2019. P. 321 – 341. [in Russian]
Shering Arnold (1924) Istorija muziki v tablitsah [The history of music in tables]. Translated from German by S. Ginzburg. Ed.
I. Glebova. Leningrad, Russian State Academic Printing House]. Leningrad, 1924. 156 p. [in Russian]
El-Rouayheb K. (2011) Logic in the Arabic and Islamic World. In: Lagerlund H. (eds) Encyclopedia of Medieval Philoso- phy. Springer, Dordrecht, 2011. [In English]
Gibb H. (1938) Muslim Historiography // “The Encyclopaedia of Islam”, Supplement, Leiden-London, 1938. P. 233-245. [In English]
Harris Rachel (2008). The Making of a Musical Canon in Chinese Central Asia: The Uyghur Twelve Muqam. London: Rout- ledge. 2008. 176 pages. [In English]
Electronic resources:
Gibb H. (1926). – Gibb H. Arabskaja literature [Arabic literature]. 1926. Translation into Russian. M., Academy of Sciences. [in Russian] https://thelib.ru/books/gibb_h/arabskaya_literatura-read-3.html
Hillel Ofek (2011). Why the Arabic World Turned Away from Science // The New Atlantis. A Journal of Technology & Society. Winter 2011 # 23. Р. 23. [In English] https://www.thenewatlantis.com/publications/why-the-arabic-world-turned-away-from-science
Lasaad Ben Hamida (2014). The Rhythm of Arab Music. 2014. Tunisia. 216 p. [In English] https://www.beitalhikma.tn/wp-content/uploads/2016/10/guide-de-Publication-ang-2011-2015.pdf
