Бұқаралық ақпарат құралдарында сезім және эмоциялар лексикасын қолданудың рөлі
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2022.v63.i1.05Аннотация
Бұл мақалада эмоционалды лексика құбылысы қарастырылады, оның тұлғаның тілдік аспектісіндегі көрінісі сипатталады және осы процесте көрінетін ерекшеліктер талданады. Бұқаралық ақпарат құралдарының мәтіндерінде кездесетін эмоционалды аспектілердің түрлері қарастырылады.
Зерттеу мақсаты – қазақ және ағылшын тілдеріндегі эмоциялық лексиканың лингвомәдени сипаттамаларын салыстырмалы зерттеу.
Ғылыми зерттеудің негізгі мақсаттары мен міндеттері: БАҚ-тың ағылшын және қазақ мәтіндеріндегі сезімдерді білдіретін сөздердің көлемі мен құрамын анықтау; БАҚ-тың ағылшын және қазақ мәтіндеріндегі сезімдерді білдіретін сөздердің лексикалық-семантикалық ерекшеліктерін айқындау; БАҚ-тың ағылшын және қазақ мәтіндеріндегі сезімдерді білдіретін сөздердің ұлттық-мәдени функциясын анықтау және олардың мәдени-ұлттық коннотациясын көрсету; Ұлттық аккредитация мәселелерін жүйелеу.
Тілдің функциялары оның семантикалық функцияларымен бірге қарастырылады, тілдің осы мақсаттар үшін ортақ құрал ретіндегі мағынасы жан-жақты ашылады. Адамның дүниетанымы анықталады, сезімдердің әртүрлі эмоционалды күйлері, өнер әлемі және ұлттық бірегейлік тілі ұсынылған. Зерттеу нәтижелері бұқаралық ақпарат құралдары арқылы әлем туралы жаңа білімді ұсыну мүмкіндіктерін кеңейтеді. Зерттеудің маңызды нәтижесі - сезім мен эмоцияны білдіру ерекшеліктерін зерттеу процесі. Пайдаланылатын зерттеу әдістері: мәтінді іздеу, үздіксіз іріктеу, лингвистикалық талдау. Зерттеудің құндылығы лингвистиканың жаңа және болашағы зор бағыты болып табылатын ағылшын және қазақ лексикасындағы салыстырмалы талдаудың маңыздылығы мен ғылыми құндылығында жатыр. Бұл құбылысты зерттеу жазушыларға, ақындарға, лингвистерге, журналистер мен басқа да шығармашылық қызметкерлер үшін сезім лексикасын дамытудың алғышарттары болып табылады.
Кілт сөздер: сезім, құбылыс, тіл аспектісі, бұқаралық мәтін, тіл жанрлары, сезімдер сипаты, эмоция.
Библиографиялық сілтемелер
2. Carroll E.Izard. (1991) The Psychology Of Emotions, Springer US,1st ed., p.4
3. Cool English magazine. N 15-20, 2008.
4. Danes F. (1987) Cognition and Emotion in Discourse Interaction: A Preliminary Survey of the Field // Preprints of the Plenary Session papers/ 14th International Congress of Linguists, Berlin, pp.272-291.
5. Diller H.-J.(1992) Emotions and the Linguistics of English, Tubungen, pp.25-29.
6. Gallois C.(1993) The Language and Communication of Emotion: Interpersonal, Intergroup or Universal? , American Behavioral Scientist, V.3.,pp.309-338
7. Goleman D.(1997) Emotional Intelligence. Why it can matter more than IQ?, Bantam Books, p.357
8. Johnson-Laird P.N., Oatley K.(1989) The Language Of Emotions: An Analysis Of Semantic Field \\ Cognition And Emotion., V.3, pp.81-123.
9. Joan McCormack and Sebastian Watkins. (2009) English for academic study: Speaking. University of Reading, p.127
10. Michael McCarthy, Felicity O’Dell (2002) English Vocabulary in Use. Advanced, Cambridge University Press, p.315
11. https://jasqazaq.kz/2017/05/13/atyn-zh-ne-jel-s-zderini-ajsysyn-oldan-an-d-rys/
12. Witte M. Steppe Sisters: Kazakhstan’s Rising Women Politicans. Сайт журнала «Edge.kz» [Электронный ресурс] – Режим доступа: www.edgekz.com/steppe-sisters-kazakhstans-rising-women-politicans/ [26.10.15].
13. Witte M. Beshbarmak: Five Finger Food. Сайтжурнала «Edge.kz» [Электронныйресурс] – Режимдоступа: www.edgekz.com/ beshbarmak-five- finger-food/ [26.10.15].
14. Арнольд И.В. (1975) Интерпретация художественного текста: типы выдвижения и проблемы экспрессивности, Экспрессивные средства английского языка, стр.11-20
15. ‘Әлпейісова К. Мағналас мақал-мәтелдердің, қанатты сөздердің қазақша орысша және орысша-қазақша сөздігі. – Астана: Аударма, 2006. – 168 бет.
16. Костомаров В.Г.(1965) Из наблюдении над языком газеты: Газетные заголовки. М.:Мысль,163-181стр
17. Серғалиев М.С.(1997) Кейбір стилистикалық ұғымдар мен категориялар туралы,ҚазМУ Хабаршысы, Филология сериясы, 4-9бб
18. Смағұлова Г.Н. (1999) Бұқаралық ақпарат құралдары тілінің ұлт менталитетіне әсері, Астана: Тілдерді дамыту департаменті, 360-370бб
19. Сыздық Р. (1997) Сөз құдіреті, Алматы: Санат, 224б
References:
1. Aitchison J. (1987) Words in the mind: an introduction to the mental lexicon, Oxford: Basil Blackwell, p.158.
2. Carroll E.Izard. (1991) The Psychology Of Emotions, Springer US,1st ed., p.4
3. Cool English magazine. N 15-20, 2008.
4. Danes F. (1987) Cognition and Emotion in Discourse Interaction: A Preliminary Survey of the Field // Preprints of the Plenary Session papers/ 14th International Congress of Linguists, Berlin, pp.272-291.
5. Diller H.-J.(1992) Emotions and the Linguistics of English, Tubungen, pp.25-29.
6. Gallois C.(1993) The Language and Communication of Emotion: Interpersonal, Intergroup or Universal? , American Behavioral Scientist, V.3.,pp.309-338
7. Goleman D.(1997) Emotional Intelligence. Why it can matter more than IQ?, Bantam Books, p.357
8. Johnson-Laird P.N., Oatley K.(1989) The Language Of Emotions: An Analysis Of Semantic Field \\ Cognition And Emotion., V.3, pp.81-123.
9. Joan McCormack and Sebastian Watkins. (2009) English for academic study: Speaking. University of Reading, p.127
10. Michael McCarthy, Felicity O’Dell (2002) English Vocabulary in Use. Advanced, Cambridge University Press, p.315
11. https://jasqazaq.kz/2017/05/13/atyn-zh-ne-jel-s-zderini-ajsysyn-oldan-an-d-rys/
12. Witte M. Steppe Sisters: Kazakhstan’s Rising Women Politicans. Web-journal "Edge.kz " [Electronic resource] - Access mode: www.edgekz.com/steppe-sisters-kazakhstans-rising-women-politicans / [10/26/15].
13. Witte M. Beshbarmak: Five Finger Food. Web-journal "Edge.kz " [Electronic Resource] - Access Mode: www.edgekz.com / beshbarmak-five- finger-food/ [10/26/15].
14. Arnol`d I.V. (1975) Interpretacziya khudozhestvennogo teksta: tipy` vy`dvizheniya i problemy` e`kspressivnosti, E`kspressivny`e sredstva anglijskogo yazy`ka [Interpretation of Literary Text: Types of Proposal and Problems of Expressiveness, Expressive Means of the English Language], str.11-20
15. Alpeisova K. Magnalas makal-matelderdin, kanatty sozderdin kazaksha orysha zhane orysha-kazaksha sozdigi. - Astana: Audarma, 2006– - 168 bet.
16. Kostomarov V.G. (1965) Iz nablyudenii nad yazikom gazeti:gazetniye zagolovki [From an observation on newspaper language: Newspaper headlines], M:Mysl’, pp.163-181
17. Sergaliyev M.S.(1997) Keibir stilistikalik ugimdar men kategoriyalar turali [About some stylistic concepts and categories], KazMu Khabarshysy. Philologiya seriyasi, pp.4-9
18. Smagulova G.,(1999) Bukaralyk akparat kuraldari tilinin ult mentalitetine aseri [The influence of the language of the media on the mentality of the nation], Astana: Tilderdi damitu departamenti, pp.360-370
19. Syzdyk R. (1997)Soz kudireti [The power of words], Almaty: Sanat, p.224
