Ғылыми білімді насихаттаудағы сандық медианың рөлі: шындықтар мен сын-қатерлер
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2022.v64.i2.03Аннотация
Мақалада ғылым мен бұқаралық ақпарат құралдарының инновациялық технологияларының заманауи өзара әрекеттесу мәселелері қарастырылады. Перспективалық және маңызды ғылыми зерттеулерді танымал етуде БАҚ үлкен рөл атқарады, олар қоғамға шынайы ғылыми білімді таратуы керек. Алайда, бүгінгі таңда ғылыми зерттеулер журналистерді қызықтырмайды. Автор қоғамда ғылыми білімді ілгерілету және қазақстандық ғалымдардың қызметіне мемлекеттік органдардың назарын аудару үшін пайдаланылуы тиіс цифрлық журналистиканың мүмкіндіктерін сипаттайды. Мақаланың мақсаты-ғылыми әзірлемелер бойынша сапалы ақпараттық база құрудағы және оларды заманауи экономика мен социумға енгізудегі мультимедиялық ортаның мүмкіндіктерін қарастыру. Қазақстанның цифрлық БАҚ-тары аудиторияға ғылыми және ғылыми-көпшілік ақпарат берудің әртүрлі нысандарын ұсына отырып, өзекті білімді ілгерілетуге белсенді қатысуға тиіс. Мақаланың ғылыми маңыздылығы-қоғамдағы ғылыми білімді танымал етудің жаңа көзқарасын білдіру; өркениетті дүниетанымды ілгерілету тұрғысынан БАҚ-тың жаңа функцияларын ұсыну. Зерттеу әдістемесі жүйелік тәсілді, салыстырмалы талдау әдісін, жіктеуді қарастырады. Зерттеу нәтижесі ғылыми және танымал ғылыми дискурс аясында қазіргі кезеңде БАҚ алдында тұрған жаңа міндеттерді белгілеу болып табылады. Бұқаралық ақпарат құралдары ғылыми білімнің танымалдылығының артуына ықпал етеді және осылайша осы мақаланың ғылыми құндылығын анықтайтын қазіргі өркениеттің болуы байланысты құбылыс ретінде ғылымға ерекше көзқарас қалыптастырады. Практикалық маңызы зерттеу нәтижелерін журналистика факультеттерінде мамандандырылған және элективті пәндер бойынша оқу процесіне, сондай-ақ ғылым тақырыбына мамандандырылған журналистерге арналған біліктілікті арттыру курстарына енгізу мүмкіндігінде жатыр.
Түйінді сөздер: журналистика, ғылым, сандық журналистика, сандық медиа, сандық БАҚ, Ғылыми журналистика, танымал ғылыми журналистика.
Библиографиялық сілтемелер
2. Белковский С.В. (2018) Вклад новых медиа в отечественную научно-популярную журналистику. Национальный исследовательский Нижегородский государственный университет им. Н.И. Лобачевского.
3. Broks P. Understanding Popular Science (2006). Maidenhead, Berkshire: Open University Press.
4. Bucchi, M. Science and the Media. Alternative Routes in Scientific Communication. London & New York: Routledge, 1998.
5. Воловецкий Д.С. (2018) Вклад новых медиа в отечественную научно-популярную журналистику Национальный исследовательский Нижегородский государственный университет им. Н.И. Лобачевского.
6. Грабовский К. (2012) Научная журналистика для журналистов. [Электронный ресурс]. Режим доступа: http://polit.ru/article/2012/03/30/grabovsky
7. Гуреева А.Н. (2016) 7 интервью о научной журналистике. М.: Фак. журн. МГУ.
8. Гуссейнов С. (2014) Научная журналистика. [Scientific journalism] [Электронный ресурс]. Режим доступа: http://www.zerkalo.az/2014/nauchnaya-zhurnalistika/
9. Entradas, M. (2015) Science and the public: The public understanding of science and its measurements. Portuguese Journal of Social Science. V. 14, 1, 71-85.
10. Дивеева Н.В. (2014) Основные направления воздействия новых информационных технологий на популяризацию науки. Известия Южного федерального университета. Филологические науки. Ростов-на-Дону, 2, 158–168.
11. Дудинова Е.И. (2012) Журналистское образование в структуре инновационного университета: поиск модели. [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://lib.nsu.ru/xmlui/handle/nsu/9438
12. Кожанов А.А. Концептуализация феномена Popular Science: модели взаимодействия науки, общества и медиа. [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://cyberleninka.ru/article/n/kontseptualizatsiya-fenomena-popular-science-modeli-vzaimodeystviya-nauki-obschestva-i-media
13. Константинова Е.Г. (2009) Популяризация науки на современном российском экране: кризис направления и пути преодоления. Электронный научный журнал "Медиаскоп" [Электронный ресурс]. Режим доступа: http://www.mediascope.ru/
14. Лазаревич Э.А. (2007) Искусство популяризации науки. Москва: Наука.
15. Макарова Е.Е. (2013) Научно-популярные сайты в системе СМИ: типологические и профильные особенности Автореф. дис. … канд. филол. наук: 10.01.10: Московский государственный университет имени М. В. Ломоносова.
16. Сметанина С.И. (2014) Основные направления воздействия новых информационных технологий на популяризацию науки // Известия Южного федерального университета. Филологические науки. – Ростов-на-Дону. –2, 158–168.
17. Соколова Н.Т. (2011) Трансмедиа и интерпретативные сообщества. Культурная история медиа. 3, 17.
18. Суворова С.П. (2013) Предметно-функциональные особенности современных российских научно-популярных журналов. Вестник Московского университета, серия 10. [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://cyberleninka.ru/article/n/predmetno-funktsionalnye-osobennosti-sovremennyh-rossiyskih-nauchno-populyarnyh-zhurnalov
19. Тертычный А.А. (2013) Быть ли научно - популярной̆ журналистике? Вестник Воронежского государственного университета. Серия: Филология. Журналистика. 9, 15.
20. Фролова Т.И. Наука, СМИ, общество: как достичь взаимопонимания. Ч. 1. Научный журналист: миссия, задачи и компетенции. Методическое пособие для журналистов по выявлению признаков лженауки: Аналитические исследования по государственному контракту No 14.597.11.0010. М.: Факультет журналистики МГУ имени М. В. Ломоносова.
21. Штепа М. Научная журналистика в России и за рубежом. [Электронный ресурс]. Режим доступа: http://moi-vzn.narod.ru/VZN_05.PDF,
22. Шубина Н.Л. (2009) Научная коммуникация: поиски разумного компромисса. Известия Российского государственного педагогического университета им. А. И. Герцена. № 104, 48-62
23. Черницова М.А. (2011) Механизмы и условия формирования научного мировоззрения у студентов вуза. Научные проблемы гуманитарных исследований. 7, 193-199.
Электронные ресурсы:
25. "Космос, пространство и время" (США) Режим доступа: https://rezka.ag/series/documentary/1261-kosmos-prostranstvo-i-vremya-2014.html
26. Развитие науки в Казахстане. (2021, декабрь 20) Режим доступа: https://www.youtube.com/watch?v=efyQXupYAXw.
27. Telegram- канал "Информационная поддержка врачей" Режим доступа: @asvkazakhstan,
28. "Белка и Стрелка" Режим доступа: https://anchor.fm/belkastrelka.
29. Блог Жибек Жолдасовой. Режим доступа: https://web.facebook.com/psychoterapevtZholdasova
30. Блог В. Егорова Режим доступа: https://zelenyikot.com/
31. Блог А. Паевского Режим доступа: https://web.facebook.com/alexey.payevskiy?fref=ts&_rdc=1&_rdr
32. Блог И. Кабанова. Режим доступа: http://metkere.com/
33. Блог Т. Черниговской. Режим доступа: https://rideo.tv/chernigovskaya/
34. 10 главных достижений казахстанской науки за 30 лет. (2021, ноябрь 15) Режим доступа: https://the-steppe.com/razvitie/10-glavnyh-dostizheniy-kazahstanskoy-nauki-za-30-let.
35. Как пандемия COVID-19 изменила СМИ и что будет дальше. (2020. май 5) Режим доступа: https://kz.kursiv.media/2020-05-20/kak-pandemiya-covid-19-izmenila-smi-i-chto-budet-dalshe/
References:
1. Abramov R.N. (2015). Professionalizaciya nauchnoj zhurnalistiki v Rossii: soobshchestvo, znaniya, media (Aprel 15) [Professionalization of scientific journalism in Russia: community, knowledge, media] Rezhim dostupa: http://gefter.ru/archive/14848
2. Belkovskij S.V. (2018) Vklad novyh media v otechestvennuyu nauchno-populyarnuyu zhurnalistiku. [Contribution of new media to Russian popular science journalism] Nacional'nyj issledovatel'skij Nizhegorodskij gosudarstvennyj universitet im. N.I. Lobachevskogo.
3.Broks P. (2006) Understanding Popular Science/ Maidenhead, Berkshire: Open University Press.
4.Bucchi, M. (1998) Science and the Media. Alternative Routes in Scientific Communication. London & New York: Routledge
5. Voloveckij D.S. (2018) Vklad novyh media v otechestvennuyu nauchno-populyarnuyu zhurnalistiku [Contribution of new media to Russian popular science journalism]. Nacional'nyj issledovatel'skij Nizhegorodskij gosudarstvennyj universitet im. N.I. Lobachevskogo.
6.Grabovskij K. (2012) Nauchnaya zhurnalistika dlya zhurnalistov. [Scientific journalism for journalists] Rezhim dostupa: http://polit.ru/article/2012/03/30/grabovsky
7.Gureeva A.N. (2016) 7 interv'yu o nauchnoj zhurnalistike [7 interviews about scientific journalism] M.: Fak. zhurn. MGU.
8. Gussejnov S. (2014) Nauchnaya zhurnalistika [Scientific journalism ] Rezhim dostupa: http://www.zerkalo.az/2014/nauchnaya-zhurnalistika/
9. Entradas, M. (2015) Science and the public: The public understanding of science and its measurements. Portuguese Journal of Social Science. V. 14, 1, 71-85.
10. Diveeva N.V. (2014) Osnovnye napravleniya vozdejstviya novyh informacionnyh tekhnologij na populyarizaciyu nauki. [The main directions of the impact of new information technologies on the popularization of science ] Izvestiya Yuzhnogo federal'nogo universiteta. Filologicheskie nauki. Rostov-na-Donu, 2, 158–168.
11. Dudinova E.I. (2012) Zhurnalistskoe obrazovanie v strukture innovacionnogo universiteta: poisk modeli [ Journalistic education in the structure of an innovative university: the search for a model] Rezhim dostupa: https://lib.nsu.ru/xmlui/handle/nsu/9438
12. Kozhanov A.A. (2018) Konceptualizaciya fenomena Popular Science: modeli vzaimodejstviya nauki, obshchestva i media [Conceptualization of the phenomenon of Popular Science: models of interaction between science, society and media] Rezhim dostupa: https://cyberleninka.ru/article/n/kontseptualizatsiya-fenomena-popular-science-modeli-vzaimodeystviya-nauki-obschestva-i-media
13.Konstantinova E.G. (2009) Populyarizaciya nauki na sovremennom rossijskom ekrane: krizis napravleniya i puti preodoleniya [Popularization of science on the modern Russian screen: the crisis of direction and ways to overcome] Elektronnyj nauchnyj zhurnal "Mediaskop" Rezhim dostupa: http://www.mediascope.ru/
14. Lazarevich E.A. (2007) Iskusstvo populyarizacii nauki [The Art of popularizing Science] Moskva: Nauka.
15.Makarova E.E. (2013) Nauchno-populyarnye sajty v sisteme SMI: tipologicheskie i profil'nye osobennosti Avtoref. dis. … kand. filol. nauk: 10.01.10: Moskovskij gosudarstvennyj universitet imeni M. V. Lomonosova.
16.Smetanina S.I. (2014) Osnovnye napravleniya vozdejstviya novyh informacionnyh tekhnologij na populyarizaciyu nauki // Izvestiya Yuzhnogo federal'nogo universiteta. Filologicheskie nauki. – Rostov-na-Donu. –2, 158–168.
17. Sokolova N.T. (2011) Transmedia i interpretativnye soobshchestva. Kul'turnaya istoriya media [Transmedia and interpretive communities. Cultural history of media.] 3, 17.
18. Suvorova S.P. (2013) Predmetno-funkcional'nye osobennosti sovremennyh rossijskih nauchno-populyarnyh zhurnalov [Subject-functional features of modern Russian popular science journals] Vestnik Moskovskogo universiteta, seriya 10. https://cyberleninka.ru/article/n/predmetno-funktsionalnye-osobennosti-sovremennyh-rossiyskih-nauchno-populyarnyh-zhurnalov
19. Tertychnyj A.A. (2013) Byt' li nauchno - populyarnoj̆ zhurnalistike? [Should there be popular science journalism?] Vestnik Voronezhskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriya: Filologiya. Zhurnalistika. 9, 15.
20. Frolova T.I. Nauka, SMI, obshchestvo: kak dostich' vzaimoponimaniya. Ch. 1. Nauchnyj zhurnalist: missiya, zadachi i kompetencii [Science, Media, society: how to achieve mutual understanding. Part 1. Scientific journalist: mission, tasks and competencies] Metodicheskoe posobie dlya zhurnalistov po vyyavleniyu priznakov lzhenauki: Analiticheskie issledovaniya po gosudarstvennomu kontraktu No 14.597.11.0010. M.: Fakul'tet zhurnalistiki MGU imeni M. V. Lomonosova.
21.Shtepa M. Nauchnaya zhurnalistika v Rossii i za rubezhom [Scientific journalism in Russia and abroad] Rezhim dostupa: http://moi-vzn.narod.ru/VZN_05.PDF
22.Shubina N.L. (2009) Nauchnaya kommunikaciya: poiski razumnogo kompromissa [Scientific communication: the search for a reasonable compromise] Izvestiya Rossijskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo universiteta im. A. I. Gercena. № 104, 48-62
23. Chernicova M.A. (2011) Mekhanizmy i usloviya formirovaniya nauchnogo mirovozzreniya u studentov vuza [Mechanisms and conditions for the formation of a scientific worldview among university students] Nauchnye problemy gumanitarnyh issledovanij. 7, 193-199.
Electronic resourses:
25. "Kosmos, prostranstvo i vremya" (SSHA) Rezhim dostupa: https://rezka.ag/series/documentary/1261-kosmos-prostranstvo-i-vremya-2014.html
26. Razvitie nauki v Kazahstane. (2021, dekabr' 20) Rezhim dostupa: https://www.youtube.com/watch?v=efyQXupYAXw .
27. Telegram- kanal "Informacionnaya podderzhka vrachej" Rezhim dostupa: @asvkazakhstan,
28. "Belka i Strelka" Rezhim dostupa: https://anchor.fm/belkastrelka.
29. Blog ZHibek ZHoldasovoj. Rezhim dostupa: https://web.facebook.com/psychoterapevtZholdasova
30. Blog V. Egorova Rezhim dostupa: https://zelenyikot.com/
31. Blog A. Paevskogo Rezhim dostupa: https://web.facebook.com/alexey.payevskiy?fref=ts&_rdc=1&_rdr
Blog I. Kabanova. Rezhim dostupa: http://metkere.com/
33. Blog T. CHernigovskoj. Rezhim dostupa: https://rideo.tv/chernigovskaya/
34. 10 glavnyh dostizhenij kazahstanskoj nauki za 30 let. (2021, noyabr' 15) Rezhim dostupa: https://the-steppe.com/razvitie/10-glavnyh-dostizheniy-kazahstanskoy-nauki-za-30-let.
35. Kak pandemiya COVID-19 izmenila SMI i chto budet dal'she. (2020. maj 5) Rezhim dostupa: https://kz.kursiv.media/2020-05-20/kak-pandemiya-covid-19-izmenila-smi-i-chto-budet-dalshe/