М.К. Аммосов якутиядағы мәдени құрылыс туралы журналистика
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2022.v64.i2.05Аннотация
2022 жылы Ресей Федерациясының Саха (Якутия) Республикасы екі мерейтойды атап өтеді – Кеңестік Ресей (РКФКР) құрамында Якутия Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасының (ЯАКСР) құрылғанына 100 жылдығы мен Якутия мемлекетінің негізін салушылардың бірі, мемлекеттік және қоғамдық-саяси қайраткер Максим Кирович Аммосовтың (1897-1938) туғанына 125 жылдығы. М.К.Аммосовтың қоғамдық-саяси және мемлекеттік қызметі жеткілікті түрде зерттелген. Алайда 1920 жылдары Якутияның қоғамдық және саяси өміріне әсер еткен Аммосовтың публицистикалық еңбектері қызығушылық тудырады.
Ғылыми зерттеудің негізгі идеясы мен бағыттары Кеңес үкіметінің мәдениетті қалыптастыру саясатын ашып көрсету және Аммосовтың рөлін айқындау, оның ғылыми зерттеулер мен мәдениетті дамытудағы ұстанымын және зиялы қауымға көзқарасын талдау.
Мақалада Аммосовтың кеңестік мәдениеттің қалыптасуы мен ғылымның дамуы туралы мақалалары талданады, Кеңес үкіметінің Якутияда жүргізген саясаты туралы көзқарастары қарастырылады. Зерттеудің әдіснамалық негізіне тарихи және объективтілік қағидалары алынған. Ғылыми еңбекте қолданылған тарихи-салыстырмалы және өмірбаяндық әдіс М.К.Аммосовтың мемлекеттік қызметі мен оның публицистикалық мұрасын анықтауға мүмкіндік береді. Зерттеу барысында автор М.К.Аммосов мақалаларында сипатталған мәдени құрылыстың мақсаттары мен міндеттері 1920 жылдары Якутиядағы мәдени құрылыстың нәтижелеріне және саяси атмосфераға әсер еткен деген қорытындыға келеді. Жүргізілген зерттеулердің құндылығы саяси қайраткердің мақалаларындағы публицистикалық әдіс-тәсілдерді ашуда және оның зиялы қауымға деген көзқарасына түсініктеме беруде. Жұмыс нәтижелерінің тәжірибелік маңыздылығы М.К.Аммосов пен оның әріптестірінің 1920 жылдардағы Ресей және Якутия тарихын оқытудағы қызметі мен публицистикалық мұрасы туралы тұжырымдарын бұдан ары қарай зерттеулерде пайдалануға бағытталуы ұлттық тарихты терең меңгеруге, тарихи оқиғаларды бағалауда дұрыс көзқарас қалыптастыруға үлес қосары сөзсіз.
Түйін сөздер: М.К. Аммосов, Якутия АКСР, журналистика, мәдени құрылыс.
Библиографиялық сілтемелер
Аммосов М. Академия наук и Якутия //Автономная Якутия. 1925. 9 сентября.
Аммосов М. Задачи исследования Якутии // Северная Азия. Кн 1 – 2. М., 1925. С. 99-103.
Аммосов М. О Пушкине, об якутском улусе и о культурном подъеме // Автономная Якутия. 1927. 20 апреля.
Аммосов М. Назад к кумысу! // Автономная Якутия. 1927. 24 апреля.
Антонов Е. Максим Аммосов и НЭП в Якутии // Илин. 1997. № 1–2.
Винокурова Л. Е. М. К. Аммосов и общественно-политические события в Якутии (1920–1928 гг.). – Якутск, 2007 (2-е изд, 2012). – 189 с.
Винокуров П. В. Музеи Якутии. – Якутск, 1991. – 153 с.
Воропаева В. А. У истоков кыргызской национальной государственности. В кн.: Максим Аммосов : публикации, воспоминания, документы, фотографии. – Якутск, 2012. – 477 с.
Kirby E. S. (1980) Communism in Yakutia : The First Decade (1918-1928). Hokkaido University Collection of Scholarly and Academic Papers // Slavic Studies. Vol. 25. P. 27-42. URL: http://hdl.handle.net/2115/5096
Lenoe M. Closer to the Masses. Stalinist Culture, Social Revolution and Soviet Newspapers. [Russian Research Center Studies, Vol. 95] Harvard University Press, Cambridge, (Mass.). 2004. 315 pp.
Lovell S. Russia in the Microphone Age: A History of Soviet Radio, 1919–1970. New York: Oxford University Press, 2015. 272 pp.
Макаров Д. С. Максим Яркий (жизнеописание Максима Кировича Аммосова). – Якутск, 1992. – 176 с.
Rogatchevskaia K. Propaganda in the Russian Revolution. The British Library. URL: https://www.bl.uk/russian-revolution/articles/propaganda-in-the-russian-revolution
Сидоров О.Г. Максим Аммосов. Серия «Жизнь замечательных людей». – М.: Молодая гвардия, 2017. – 361 с.
Fitzpatrick Sh. Cultural Revolution in Russia 1928-32 // Journal of Contemporary History, Vol. 9, No. 1 (Jan., 1974), pp. 33-52.
Хамидуллин А. Г. Легендарный Максим (страницы жизни М. К. Аммосова). – Алма-Ата, 1988. – 222 с.
Якимов О. Д. М.К. Аммосов и становление в Якутии партийно-советской печати. В кн.: М. К. Аммосов: обустройство новой Якутии: сб.науч.ст. – Якутск, 2007. – 88-89 с.
References
Alekseev E. E. (2007). M. K. Ammosov – gosudarstvennyj i politicheskij dejatel' Kazahstana i Kirgizii [M.K. Ammosov - statesman and politician of Kazakhstan and Kyrgyzstan]. – Yakutsk : Bichik, 118 p.
Ammosov M. (1925). Akademija nauk i Jakutija [The Academy of Sciences and Yakutia] //Avtonomnaja Jakutija. 9 sentjabrja.
Ammosov M. (1925). Zadachi issledovanija Jakutii [Yakutia’s exploration objectives] // Severnaja Azija. Kn 1 – 2. M., p. 99-103.
Ammosov M. (1927). O Pushkine, ob jakutskom uluse i o kul'turnom podeme [About Pushkin, the Yakut ulus and the cultural uprise] // Avtonomnaja Jakutija. 20 aprelja.
Ammosov M. (1927). Nazad k kumysu! [Back to Kumys!] // Avtonomnaja Jakutija. 24 aprelja.
Antonov E. (1997). Maksim Ammosov i NJeP v Jakutii [Maxim Ammosov and NEP in Yakutia] // Ilin, № 1–2.
Vinokurova L. E. (2007)/ M. K. Ammosov i obshhestvenno-politicheskie sobytija v Jakutii (1920–1928 gg.) [M.K. Ammosov and socio-political events in Yakutia (1920-1928)]. Yakutsk, 189 p.
Vinokurov P. V. (1991). Muzei Jakutii [Museums of Yakutia]. Yakutsk, 153 p.
Voropaeva V. A. (2012). U istokov kyrgyzskoj nacional'noj gosudarstvennosti [At the origins of Kyrgyz national statehood]. V kn.: Maksim Ammosov : publikacii, vospominanija, dokumenty, fotografii. Yakutsk, 477 p.
Kirby E. S. (1980) Communism in Yakutia : The First Decade (1918-1928). Hokkaido University Collection of Scholarly and Academic Papers // Slavic Studies. Vol. 25. P. 27-42. URL: http://hdl.handle.net/2115/5096
Lenoe M. Closer to the Masses. Stalinist Culture, Social Revolution and Soviet Newspapers. [Russian Research Center Studies, Vol. 95] Harvard University Press, Cambridge, (Mass.). 2004. 315 pp.
Lovell S. Russia in the Microphone Age: A History of Soviet Radio, 1919–1970. New York: Oxford University Press, 2015. 272 pp.
Makarov D. S. (1992). Maksim Jarkij (zhizneopisanie Maksima Kirovicha Ammosova) [Maxim the Bright (the biography of Maxim Kirovich Ammosov)]. Yakutsk, 176 p.
Rogatchevskaia K. Propaganda in the Russian Revolution. The British Library. URL: https://www.bl.uk/russian-revolution/articles/propaganda-in-the-russian-revolution
Sidorov O.G. (2017). Maksim Ammosov [Maxim Ammosov]. Serija «Zhizn' zamechatel'nyh ljudej». M.: Molodaja gvardija, 361 p.
Fitzpatrick Sh. Cultural Revolution in Russia 1928-32 // Journal of Contemporary History, Vol. 9, No. 1 (Jan., 1974), pp. 33-52.
Hamidullin A. G. (1988). Legendarnyj Maksim (stranicy zhizni M. K. Ammosova) [The Legendary Maxim (pages of the life of M.K. Ammosov)]. Alma-Ata, 222 p.
Jakimov O. D. (2007). M.K. Ammosov i stanovlenie v Jakutii partijno-sovetskoj pechati [M.K. Ammosov and the formation of the Soviet party’s press in Yakutia]. // V kn.: M. K. Ammosov: obustrojstvo novoj Jakutii [M.K. Ammosov: the development of the new Yakutia]: sb.nauch.st. – Yakutsk, pp. 88-89.
