Нео-кеңестік медиа моделі (2 бөлім)
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v69.i3.02Кілттік сөздер:
Сара Оатс, Нео-кеңестік медиа моделі, медиа жүйе, цензура, посткеңестік кеңістік, мазмұндық талдау.Аннотация
Журналымыздың алдыңғы санында (ҚазҰУ хабаршысы, Журналистика сериясы, №2 (68)
2023, 16-28 б.) оқырмандарға алғаш рет 2007 жылы «Europe-Asia Studies» журналында (Sarah
Oates, 2007) шыққан Сара Оатстың «Нео-кеңестік медиа моделі» бағдарламалық мақаласының
бірінші бөлігінің ағылшын тілінен аудармасы ұсынылған болатын. Сондай-ақ аударманың ғылыми
редакторы, Мәскеудегі «Жоғары экономика мектебі» ұлттық зерттеу университетінің профес-
соры С.Г. Давыдовтың алғысөзі жарияланды, ол зерттеу әдістемесіне ғылыми пайыммен және
сыни көзқараспен қарауды ұсынады, сонымен қатар нөлдік кезеңдегі медианың нормативтік те-
ориялары туралы ғылыми пікірталастардың теориялық және тарихи негіздемелерін алға тартады.
Ағымдағы нөмірде оқырмандардың назарына Сара Оатс мақаласының екінші (қорытынды)
бөлігінің аудармасы ұсынылады, онда автордың аннотациясына сәйкес, «бұқаралық ақпарат
құралдарының кеңестік емес моделінің» генезисі зерттеледі. Посткеңестік кезеңдегі ресейлік ме-
дианы зерттеу нәтижелері, сондай-ақ осы аймақтағы сайлау кезіндегі олардың қызметіне шолу
негізінде мақалада ресейлік медиа қазіргі уақытта «нео-кеңестік» негізде жұмыс істейді деген
қорытынды жасалады. Медианың осы моделін қалыптастыратын факторларға: теңдестірілген
тәсілден немесе объективтіліктен бас тарту; медиа қызметін реттейтін заңнамада кемшіліктердің
болуы; жеке бас цензурасы; мемлекеттің араласуы және БАҚ-қа қысым жасау; журналистік ор-
тада кәсібиліктің болмауы; сондай-ақ журналистерге қатысты зорлық-зомбылық атмосферасы
жатады. Сонымен қатар, кеңестік модельден кеңестік емес модельге көшу кезінде бұқаралық
ақпарат құралдарын өз аудиториясы қалай қабылдайтындығы бағытында сабақтастық бар.
Библиографиялық сілтемелер
Bennett, L.W. (2000). Media Power in the United States (Curran, J. & Park, M-J., Eds).
Curran, J. & Park, M-J. (2000). De-Westernizing Media Systems.
Dahl, R. (1989). Democracy and its Critics. Yale University Press.
Entman, R.M. (2003). Cascading Activation: Contesting the White House’s Frame after 9/11, Political Communication, 20, 4.
European Institute for the Media (2000a). Monitoring the Media Coverage of the December 1999 Parliamentary Elections in
Russia: Final Report. European Institute for the Media. http://www.media-politics.com/eimreports.htm
European Institute for the Media (2000b). Monitoring the Media Coverage of the March 2000 Presidential Elections in Russia:
Final Report. European Institute for the Media http://www.media-politics.com/eimreports.htm
Graber, D. (2005). Mass Media and American Politics (7th ed.). Congressional Quarterly Books.
Habermas, J. (1989). The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society.
Polity.
Hallin, D. & Mancini, P. (2003). Comparing Media Systems: Three Models of Media and Politics. Cambridge University Press.
Huntington, S. (1991). The Third Wave: Democratization in the late 20th Century. University of Oklahoma Press.
Hutcheson, J., Domke, D., Billeaudeaux, A. & Garland, P. (2004). US National Identity, Political Elites, and a Patriotic Press
Following September 11. Political Communication, 21, 4.
Kachkaeva, A., Kiriya, I. & Libergal, G. (2006). Television in the Russian Federation: Organisational Structure, Programme
Production and Audience. Internews Russia for the European Audiovisual Observatory. Educated Media Foundation.
McDonald, I.R. & Lawrence, R.G. (2004). Filling the 2467 News Hole: Television News Coverage Following September 11th.
The Annual Meeting of the American Political Science Association.
Negrine, R. (1994). Politics and Mass Media in Britain (3rd ed.).
Oates, S. (2004). From the Archives of the European Institute for the Media: Analysing the Results of a Decade of Monitoring
of Post-Soviet Elections. The British Association for Slavonic and East European Studies Conference, Fitzwilliam College. www.
media-politics.com
Oates, S. (2006). Television, Democracy and Elections in Russia.
Pasti, S. (2005). Two Generations of Contemporary Russian Journalists. European Journal of Communication, 20, 1.
Schudson, M. (1995). The Power of News. Harvard University Press.
Siebert, F.S., Peterson, T. & Schramm, W. (1963) Four Theories of the Press. University of Illinois Press.
Smyth, R. (2006). Candidate Strategies and Electoral Competition in the Russian Federation: Democracy without Foundation.
Cambridge University Press.
Sparks, C. (2000). ‘Media Theory After the Fall of European Communism: Why the Old Models from East and West Won’t Do
Anymore’, in Curran, J. & Park, M-J. (eds).
Voltmer, K. (2000). Constructing Political Reality in Russia: Izvestiya—Between Old and New Journalistic Practices. European
Journal of Communication, 15, 4.
