Қазақтілді контенттің телеграмда хабар таратуы
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v70.i4.9Кілттік сөздер:
әлеуметтік желілер, телеграм, салалық БАҚ, жаңа медиа, қауіпсіздік, прокси сервер, интернетті бұғаттау.Аннотация
Бүгінде әлеуметтік желілердің функциясы өзгерген. Олар бастапқы коммуникация құралы ретіндегі міндеттеріне енді ақпаратты түрлі жанрда, түрлі формада тарату қызметін де жүктеді.
Бұл зерттеудің мақсаты - қазақ тіліндегі контенттің телеграмда хабар тарату әдіс-тәсілдерін зерттеу. Телеграмның өзге әлеуметтік желілерден артықшылықтарының бұқаралық ақпарат құралдарының бәсекелесіне айналуына себепкер болғанын анықтау. Бұл мақсатқа жету үшін қазақ тілінде хабар тарататын бір ақпараттық порталды алып, оның телеграмдағы контентіне, форматына талдау жасау міндеті қойылды. Зерттеу нәтижесі бойынша телеграмның дәстүрлі медиадағы салалық басылымдардың баламасы екені анықталды. Яғни, телеграм арналары белгілі бір бағытты ұстанып, сол бойынша хабар таратады. Сондай-ақ 1 минутқа дейінгі колобок видеолар мен жаңалықтардың аудио нұсқасы енді оқырман жинай бастаған, жаңадан ашылған телеграм арналарына тән екені анықталды. Өйткені оқырман саны 100 мыңнан асатын арналардан мұндай контент түрі анықталған жоқ. Бұдан бөлек, ақпараттық бағыттағы телеграмм арналарына жазылушылар саны мерзімді басылым тиражынан әлдеқайда көп екені анықталды.
Телеграм қолдану қауіпсіздігі бойынша да, қолданушының жеке деректерін қорғау бойынша да сенімді әлеуметтік желіге жатады. Контенттердің сапасын сақтау кезінде де аудитория осы желіге көп жүгінеді. Сондай-ақ 2019 жылдары елімізде қақтығыстар болып, интернет бұғатталғанда тұрғындар VPN арқылы интернетке қосылып, ақпаратты осы телеграм желісі арқылы алған. 2022 жылы Қаңтар оқиғасы кезінде де халық интернетке прокси серверлер арқылы кіріп, жаңалықтарды телеграм арқылы біліп отырды.
Мақалада статистикалық деректер келтіріліп, салыстыру мен зерттеу тақырыбына байланысты контент талдау мен сандық әдістері де қолданылды. Сондай-ақ шетелдік сарапшылардың пікірлері келтірілді.
Телеграмм арнаға сайттағы үлкен материалдың қысқа ғана түрі салынып, толық оқу үшін сайтқа қайта сілтеме беріледі. Сонымен қатар ол жерде де аудиториямен байланыстың әр түрлері жасалады. Сауалнама, ақпаратқа пікір қалдыру сынды әрекеттер оқырмандармен қарым-қатынасты нығайтып отыруға мүмкіндік береді.
Зерттеу мақаласының практикалық маңыздылығы ретінде ақпараттарды телеграмм каналадарға бейімдеп, сол арқылы газетке, сайтқа, телеарнаға аудитория тартуды айтуға болады. Одан бөлек, телеграмға контент дайындауда жаңашылықтар ала алады.
Библиографиялық сілтемелер
Bennett WL, Segerberg A. (2012) The Logic of Connective Action. Information, Communication & Society. 2012;15(5):739–768.
Celis Bueno, C. (2017). Economía de la atención y visión maquínica: hacia una semiótica asignificante de la imagen. Hipertextos, 5(7), 41-55. Retrieved from https://revistas.unlp.edu.ar/hipertextos/article/view/7759
Cornia, A., Sehl, A., Levy, D. A. & Nielsen, R. K. (2018). Private Sector News, Social Media Distribution, and Algorithm Change. Oxford, UK: Reuters Institute for the Study of Journalism/University of Oxford.
Davenport, T. H. & Beck, J. C. (2002). La economía de la atención: el nuevo valor de los negocios.Barcelona: Paidós.
Negreira-Rey, Lopez-Garcia and Lozano-Aguiar. (2017) Instant Messaging Networks as a New Channel to Spread the News: Use of WhatsApp and Telegram in the Spanish Online Media of Proximity DOI:10.1007/978-3-319-56541-5_8
Liao R, Lomas N. (2020) Telegram pledges to make anti-censorship tools for Iran and China;. Available from: https://social.techcrunch.com/2020/06/22/telegram-anti-censorship-china-iran/.
Oleg I. Lyakhovenko (2022) Telegram Channels in the System of Expert and Political Communication in Modern Russia. Galactica Media: Journal of Media Studies. 2022. No 1 | ISSN: 2658-7734 https://doi.org/10.46539/gmd.v4i1.230
Pérez-Serrano, M. J. (2011). Economía de la atención la implicación de la cultura digital en el cambio corporativo y empresarial del Grupo Prisa. In I. Bort Gual, S. García Catalán & M. Martín Núñez (Eds.), Nuevas tendencias e hibridaciones de los discursos audiovisuales en la cultura digital contemporánea (pp. 272-280). Actas del IV Congreso Internacional sobre análisis fílmico. Universitat Jaume I, Castellón 4-6 mayo de 2011. Madrid: Ediciones de Ciencias Sociales.
Richard Rogers (2020) Deplatforming: Following extreme Internet celebrities to Telegram and alternative social media. Article reuse guidelines: sagepub.com/journals-permissions DOI: 10.1177/0267323120922066 journals.sagepub.com/home/ejc
Urman A, Katz S. (2020) What they do in the shadows: examining the far-right networks on Telegram. Information, Communication & Society. 2020;0(0):1–20.
Электрондық ресурстар:
Каталог Telegram-каналов и чатов https://kaz.tgstat.com
Информационно-аналитический портал ORDA Kazakhstan.https://web.telegram.org/a/#-1499924082
Қазақстандағы және әлемдегі кейінгі жаңалықтар https://web.telegram.org/a/#-1739455823
Официальный канал Tengrinews.kz. Новости Казахстана. https://web.telegram.org/a/#-1003360080
Танымдық материалдар: @massaget_kz https://web.telegram.org/a/#-1399541580
References:
Bennett WL, Segerberg A. (2012) The Logic of Connective Action. Information, Communication & Society. 2012;15(5):739–768.
Celis Bueno, C. (2017). Economía de la atención y visión maquínica: hacia una semiótica asignificante de la imagen. Hipertextos, 5(7), 41-55. Retrieved from https://revistas.unlp.edu.ar/hipertextos/article/view/7759
Cornia, A., Sehl, A., Levy, D. A. & Nielsen, R. K. (2018). Private Sector News, Social Media Distribution, and Algorithm Change. Oxford, UK: Reuters Institute for the Study of Journalism/University of Oxford.
Davenport, T. H. & Beck, J. C. (2002). La economía de la atención: el nuevo valor de los negocios.Barcelona: Paidós.
Negreira-Rey, Lopez-Garcia and Lozano-Aguiar. (2017) Instant Messaging Networks as a New Channel to Spread the News: Use of WhatsApp and Telegram in the Spanish Online Media of Proximity DOI:10.1007/978-3-319-56541-5_8
Liao R, Lomas N. (2020) Telegram pledges to make anti-censorship tools for Iran and China;. Available from: https://social.techcrunch.com/2020/06/22/telegram-anti-censorship-china-iran/.
Oleg I. Lyakhovenko (2022) Telegram Channels in the System of Expert and Political Communication in Modern Russia. Galactica Media: Journal of Media Studies. 2022. No 1 | ISSN: 2658-7734 https://doi.org/10.46539/gmd.v4i1.230
Pérez-Serrano, M. J. (2011). Economía de la atención la implicación de la cultura digital en el cambio corporativo y empresarial del Grupo Prisa. In I. Bort Gual, S. García Catalán & M. Martín Núñez (Eds.), Nuevas tendencias e hibridaciones de los discursos audiovisuales en la cultura digital contemporánea (pp. 272-280). Actas del IV Congreso Internacional sobre análisis fílmico. Universitat Jaume I, Castellón 4-6 mayo de 2011. Madrid: Ediciones de Ciencias Sociales.
Richard Rogers (2020) Deplatforming: Following extreme Internet celebrities to Telegram and alternative social media. Article reuse guidelines: sagepub.com/journals-permissions DOI: 10.1177/0267323120922066 journals.sagepub.com/home/ejc
Urman A, Katz S. (2020) What they do in the shadows: examining the far-right networks on Telegram. Information, Communication & Society. 2020;0(0):1–20.
Electronic resources:
Catalog of Telegram channels and chats https://kaz.tgstat.com
Information and analytical portal ORDA Kazakhstan.https://web.telegram.org/a/#-1499924082
Subsequent discoveries in Kazakhstan and the world https://web.telegram.org/a/#-1739455823
Official Channel Tengrinews.kz. News of Kazakhstan https://web.telegram.org/a/#-1003360080
Educational materials: @massaget_kz https://web.telegram.org/a/#-1399541580
