Ә. Нұршайықов публицистикасындағы авторлық субъективтілік
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2024.v72.i2.1Кілттік сөздер:
публицистика, авторлық субъективтілік, автор концепциясы, интерпретация.Аннотация
Бұл мақалада қазақ журналистикасына көп үлес қосқан журналист-жазушы Әзілхан Нұршайықовтың публицистикасындағы авторлық субъективтілік мәселесі қарастырылады. Публицистикалық мақалаларымен қоғамдық пікірге әсер етіп, гуманистік идеяларды қалыптастыруға зор үлес қосқан қаламгер еңбегіне баға беріледі.
Зерттеуіміздің мақсат-міндеті – журналист-қаламгердің журналистік еңбектеріндегі автордың жеке тәжірибесі, көзқарастары, сезімдері, талдаулары мен бағалаулары арқылы берілетін авторлық концепцияны айқындау. Зерттеудің негізгі объектісі – қаламгердің публицистикалық еңбектері, ондағы авторлық таным мен ұстанымдарын айқындау. Журналист-жазушының қоғамдық сипатта жазылған публицистикаларындағы әлеуметтік, қоғамдық мәселелерге автордың көзқарасы мен пікірін білдіру тәсілдері де қарастырылады. Шығарманың тақырыбы мен жанрына қарай автор ұғымы философиялық, әлеуметтік, мәдени, жеке, т.б. аспектілерде танылуы сараланады. Мақалада қаламгердің шығармашылығының тұтастығы мен бірегейлігін тудырып, дара стилін анықтауға қол жеткізетін авторлықтың маңызды аспектілері теориялық және эмпирикалық әдістермен зерттеліп, контекстік тұрғыда талданады. Бұл қаламгер шығармашылығында авторлық субъективтілік пен концепцияның арқарар маңызы зор екенін түсінуге мүмкіндік береді.
Жиырма жылдай журналист қызметін атқарған жазушының журналистік лабороториясына барлау жасалады, «журналист» ұғымы төңірегіндегі пікірлері сарапталады. Өмірлік тәжірибеден өткен журналист-жазушының түйінді ойлары журналистердің кәсіби шеберлігі мен құзыреттілігін нығайтуда маңызды болып табылады.
Журналистикадағы автор субъективтілігі ұғымын Ә. Нұршайықов публицистикасындағы стильдік-жанрлық, көркем поэтикалық даралықпен байланыста алып, контекстік талдаулармен айқындалуы зерттеудің өзектілігі мен жаңашылдығын көрсетеді. Зерттеу барысында, әлемдік және отандық журналистердің публицистикадағы авторлық субъективтілік аспектілері, атап айтқанда, журналистік мәтіндердің мазмұнын қалыптастырудағы рөлі, оның оқырмандар қабылдауына әсері жайында айтқан теориялық түсініктемелерін ұсынуы мақаланың маңыздылығын арттыра түскен.
Библиографиялық сілтемелер
Bob Woodward: March 12, 2013. ECSU Arts and Lecture Series
Klein, N. No Logo: 4 December, 1999. Picador USA
Glenn Greenwald. "With Liberty and Justice for Some: How the Law Is Used to Destroy Equality and Protect the Powerful". 2011. Metropolitan Books
Қамзин К. Қазақ көсемсөз жанрларының кемелдену үдерісі. Монография. – Алматы: Экономика, 2009.- 400 б.
Нұршайықов Ә. Таңдамалы шығармаларының он томдығы. – Алматы: «Қазығұрт» баспасы, 2005. Т.4. – 416 б.
Нұршайықов Ә. Таңдамалы шығармаларының он томдығы. – Алматы: «Қазығұрт» баспасы, 2005. Т. 7. – 384 б.
Нұршайықов Ә. Жамбылға хат: Әскери естеліктер, – Алматы, 1996. – 214 б.
Әйгілі Әзаға. Естеліктер мен эсселер. Құрастырушы М.Тоқтағазин – Астана: Фолиант, 2012. – 552 бет.
Қалқабаева С. Көркем шығарма поэтикасы. – Алматы: Қазақ университеті, 2019. – 234 б.
Қалқабаева С. Әзілхан Нұршайықов прозасындағы адамгершілік ізденістер. – Алматы: Қазығұрт, 2004. – 168 б.
Тоқтағазин М. Заманасөз заңғары. – Астана, 2022. – 144 б.
Тоқтағазин М. Деректілік пен көркемдік. – Алматы: Арна, 2012. – 192 б.
Тұрысбек Р. «Әзілхан Нұршайықовтың шығармашылық мұрасы». – Алматы, 2005. – 274 б.
Әзілхан Нұршайықов және қазақстандық журналистиканың өзекті мәселелері» республикалық ғылыми конференциясы материалдарының жинағы. – Астана. 27 қыркүйек, 2013 жыл.
Әзілхан Нұршайықов және журналистика мен әдебиеттанудың өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция. – Астана. 14 желтоқсан, 2022 ж.
Жақып Б. Қазақ публицистикасының қалыптасу, даму жолдары. Генезис, эволюция, поэтика. -Алматы, 2002. – 2004. – 352 б.
Johann Göte. "Poetry and Truth". Stuttgart, 1833.
References
Aygili Azaga (2012) Estelikter men esseler. [Famous Azaga. Memoirs and essays]. Astana, Foliant, 552 p. (in Kazakh)
Azilkhan Nurshaikov zhane kazakhstandyk zhurnalistikanyn ozekti maseleleri. [Azilkhan Nurshaiykov and actual problems of Kazakhstani journalism]. Astana, International Scientific-Practical Conference, September 27, 2013.
Azilkhan Nurshaikov zhane zhurnalistika men adebiettanudyn ozekti maseleleri. [Azilkhan Nurshaiykov and actual problems of journalism and literary studies]. Astana, International scientific-practical conference, December 14, 2022.
Greenwald G. (2011) With Liberty and Justice for Some: How the Law Is Used to Destroy Equality and Protect the Powerful. Metropolitan Books.
Johann Göte. (1833) Poetry and Truth. Stuttgart.
Kalkabaeva S.A. (2019) Korkem shygarma poetikasy. [The Poetics of a Work of Art]. Almaty, 234 p. (in Kazakh)
Kalkabaeva S.A. (2004) Azilkhan Nurshaikov prozasyndagy adamgershilik izdenister. [Moral Quests in the Prose of Azilkhan Nurshaikov]. Almaty, Kazygurt, 168 p. (in Kazakh)
Kamzin K. (2009) Kazakh kosemsoz zhanrlarynyn kemeldenu uderisi. [Development process of Kazakh proverb genres]. Almaty, Ekonomika, 400 p. (In Kazakh)
Klein, N. (1999) Picador USA, No Logo: 4 December.
Nurshaikov A. (2005) Tandamaly shygarmalarynyn on tomdygy. [Ten volumes of selected publications]. Almaty, Kazygurt, vol. 4. 416 p. (in Kazakh)
Nurshaikov A. (2005) Tandamaly shygarmalarynyn on tomdygy. [Ten volumes of selected publications]. Almaty, Kazygurt, vol. 7. 384 p. (in Kazakh)
Nurshaikov A. (1996) Zhambylga khat: Askeri estelikter. [Letter to Zhambyl: Military memoirs]. Almaty. 214 p. (in Kazakh)
Toktagazin M. (2012) Derektilik pen korkemdik. [Documentary and artistic]. Almaty, Arna, 192 p. (in Kazakh)
Toktagazin M. (2022) Zamanasoz zangary. [Modern word lawyer]. Almaty, 144 p. (in Kazakh)
Turysbek R. (2005) Azilkhan Nurshakovtyn shygarmashylyq murasy. [Creative heritage of Azilkhan Nurshaiykov]. Almaty, 274 p. (in Kazakh)
Woodward B. (2013) ECSU Arts and Lecture Series, March 12.
Zhakyp B. (2004) Kazakh publicistikasynyn kalyptasu, damu zholdary. Genezis, evolyuciya, poetika. [Ways of formation and development of Kazakh journalism. Genesis, evolution, poetics]. Almaty, 352 p.
Авторлар туралы мәлімет:
Қалқабаева Сәлима Әбдіраманқызы – (корреспондент автор), филология ғылымдарының кандидаты, доцент, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, (Алматы, Қазақстан, e-mail: sk.61@mail.ru).
Алмас Ләйла – докторант, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, (Алматы, Қазақстан, e-mail: leilalmas0805@gmail.com).
Темірғали Көпбаев – филология ғылымдарының кандидаты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, (Алматы, Қазақстан, e-mail: timurgali.kopbayev@kaznu.edu.kz).
Information about authors:
Kalkabaeva Salyma Abdramanovna – (corresponding author), Associate Professor of Al-Farabi Kazakh National University, Candidate (Ph.D.) of Philological sciences, (Almaty, Kazakhstan, e-mail: sk.61@mail.ru).
Almas Laila – is a doctoral student at Al-Farabi Kazakh National University, (Almaty, Kazakhstan, e-mail: leilalmas0805@gmail.com).
Timurgali Kopbayev – Candidate of Philological Sciences, Al-Farabi Kazakh National University, (Almaty, Kazakhstan, e-mail: timurgali.kopbayev@kaznu.edu.kz).
Поступило 24 февраля 2024 г.
Принято 28 апреля 2024 г.
