Конвергентті журналистикадағы жанрлар үдерісі
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2024.v72.i2.6Кілттік сөздер:
мультимедиалық журналистика, онлайн медиа, медиа тренд, жанр, лонгрид, строителлинг, қысқа бейнежазба, тенденция.Аннотация
Журналистикада трансмедиа деп аталатын ұғым бар. Жалпы трансмедиа әр түрлі бұқаралық ақпарат құралдарындағы ақпаратты баяндауға қатысады. Мультимедиадан айырмашылығы – барлық бұқаралық ақпарат құралдары өзара байланыста болады. Мәселен, роман сюжетінің шағын өзгерістерімен фильмге бейімдеу немесе повестің бірінші бөлігін телевизиялық шоу, екінші бөлігін фильм, үшінші бөлігін бейне ойын арқылы баяндау мүмікіндігін тек трансмедиа технологиясы жасай алады. Жалпы әлемде көркем әдебиеттің ажырамас элементтерін таратудың әртүрлі тұстары қалыптасқан. Трансмедиалық ақпарат дегеніміз әлемге ел туралы құнды мәліметтер беретін тұжырым жүйесі. Ондағы ақпарат негізі тарихпен және көптеген мәтіндермен байланысты. Баяндау құрылымы тарихи деректерге толы болады және мәтіндер мен аудио, бейне, қаріптер, сурет, инфографика және т.б. маңызды компонент болып табылады. Әр мәтін өз бетінше әңгіме жасай алады, әлемнің тарихын толығырақ баяндайды. Бір-бірінен тәуелсіз барлық элементтерді біріктіргенде, әрбір элемент негізгі тарихқа өз үлесін қосады. Сол үшін де трансмедианың тиімділігі сторителлинг әдісімен тікелей байланысты. Ғылыми мақаланың мақсаты мен негізгі бағыты онлайн-медиадағы жаңа мультимедиалық жанрлардың қалыптасу процесінің ерекшеліктерін зерттей отырып, қазіргі таңдағы жанрлардың түрленіп, басқа формаларда берілу тәсілдерінің ерекшеліктеріне тоқталу болды. Мақаланың ғылыми және практикалық маңызы қазақ журналистикасында орын алып келе жатқан жаңа тенденцияларды сөз ете отырып, лонгрид, строителлинг, қысқа бейнежазба секілді жаңадан енген терминдік жанрлардың қазақтілді БАҚ мониторингін жасауға әрекеттену.
Ғылыми-зерттеу барысында салыстырмалы талдау әдісін пайдалана отырып, негізгі нәтиже мен талдау олардың ерекше сипаттамалары мен даму динамикасының тенденцияларын қарастыру болып табылды
Malim.kz, Массагет.kz, Balbal.kz секілді сайттарда жарияланған материалдарға талдау жасай отырып, қазіргі таңдағы сұранысты өтеп отырған сторителлинг, лонгрид секілді жанрлардың жаңа үрдісінің табиғатын ашуға тырыстық. Жоғарыда аталған жанрлардағы материалдарға мазмұндық талдау жасай отырып, біз олардың өзіндік ерекшеліктерін бөліп көрсете алдық. Ғылыми зерттеудің бүгінгі таңдағы маңыздылығы жалпы мультимедиалық журналистика материалдарын ұсынудың жаңа форматтарының бәсекеге қабілеттілік критерийлері мен үрдістерін негіз етіп қарастыруында болды.
Библиографиялық сілтемелер
Вalbal.kz, (2024) Сторителлинг – оқиға арқылы ақпаратты жеткізу әдісі. http://balbal.kz/bilip-jur/storitelling-o-i-a-ar-yilyi-a-parattyi-zhetkizu-disi/
Domingo D. et al. Four Dimensions of Journalistic Convergence: A preliminary approach to current media trends at Spain // Paper for the 8 International Symposium of Onlaine Journalism. University of Texas at Austin.). P.1.
Jeremy Rue: The‘Snow Fall’Effect and Dissecting the Multimedia Longform Narrative, http://multimediashooter.com/wp/2013/04/21/the-snowfall-effect-and-dissecting-themultimedia-longform-narrative/, 2013-04-21.
Колесниченко А. В. (2013). Практическая журналистика: учебное пособие / А. В. Колесниченко – М.: МГУ,
Кузовенкова А.И. (2018) «Сторителлинг как технология создания медиаконтента». Мartebe.kz. Дастан Қастай .Очерк жазудың тәсілі. (2017, 14.02) https://martebe.kz/ocherk-zhazudyn-tasili/
Медиасреда-научный журнал, Челябинск, №2,169-170 бет.
New media. (2016.) Галустян А. Мультимедийные лонгриды как новый формат онлайн-журналистики / А. Галустян, Д. Кульчицкая //– Режим доступа: http://newmedia2016
digital-books.ru/kniga/mul-timedijny-e-longridy-kak-novy-jformat-onlajn-zhurnalistiki/
NovaInfo.ru. (2016). Бондаренко М.И., Витвинчук В.В. Лонгрид как новый жанр отечественной журналистики // NovaInfo.ru. 2016. № 46. http://novainfo.ru/article/6230
Poynter.org. , (2014) Roy Clark: Snow-blind: The Challenge of Voice and Vision in Multi-Media Storytelling, http://www.poynter.org/2014/snowblind-the-challenge-of-voice-and-vision-in-multi-media- storytelling/265825/, 2014-08-27. [Accessed on July 25th, 2020]
Ssrn.com. (2014) Fomina N.Yu. Multimedia journalism: tools, application experience in the Perm media [Electronic resource] / N. Fomina // Vernadsky – interactive archive of scientific and educational works, June 22, 2014. URL: Electronic copy available at: https://ssrn.com/abstract=4306788
Saras L. the story of Facebook, YouTube & MySpace: The people, ehe hype and the deals behind the giants of Web 2.0. Gotham Books, 2008, p. 304
Thorson, E. (2016). Belief Echoes: The Persistent Effects of Corrected Misinformation. Political Communication, 33, 460-480.
Fletcher, Richard, and Damian Radcliff. 2015. Digital News Report 2015. Supplementary Report. Oxford: Reuters Institute.
References:
Balbal.kz, (2024) Storitelling – oqiğa arqyly aqparatty zhetkızu ädısı. http://balbal.kz/bilip-jur/storitelling-o-i-a-ar-yilyi-a-parattyi-zhetkizu-disi/
Domingo D. et al. Four Dimensions of Journalistic Convergence: A preliminary approach to current media trends at Spain // Paper for the 8 International Symposium of Onlaine Journalism. University of Texas at Austin.).P.1.
Jeremy Rue: The‘Snow Fall’Effect and Dissecting the Multimedia Longform Narrative, http://multimediashooter.com/wp/2013/04/21/the-snowfall-effect-and-dissecting-themultimedia-longform-narrative/, 2013-04-21.
New media. (2016.) Galustyan A. Mul'timedijnye longridy kak novyj format onlajn-zhurnalistiki / A. Galustyan, D. Kul'chickaya //– Rezhim dostupa: http://newmedia2016 digital-books.ru/kniga/mul-timedijny-e-longridy-kak-novy-jformat-onlajn-zhurnalistiki/
NovaInfo.ru. (2016). Bondarenko M.I., Vitvinchuk V.V. Longrid kak novyj zhanr otechestvennoj zhurnalistiki // NovaInfo.ru. 2016. № 46. http://novainfo.ru/article/6230
Poynter.org. , (2014) Roy Clark: Snow-blind: The Challenge of Voice and Vision in Multi-Media Storytelling, http://www.poynter.org/2014/snowblind-the-challenge-of-voice-and-vision-in-multi-media- storytelling/265825/, 2014-08-27. [Accessed on July 25th, 2020]
Ssrn.com. (2014) Fomina N.Yu. Multimedia journalism: tools, application experience in the Perm media [Electronic resource] / N. Fomina // Vernadsky – interactive archive of scientific and educational works, June 22, 2014. URL: Electronic copy available at: https://ssrn.com/abstract=4306788
Martebe.kz. Dastan Qastaj .Ocherk zhazudyñ täsılı. (2017, 14.02) https://martebe.kz/ocherk-zhazudyn-tasili/
Kolesnichenko A. V. (2013). Prakticheskaya zhurnalistika: uchebnoe posobie [Practical journalism], A. V. Kolesnichenko – M.: MGU.
Kuzovenkova A.I. (2018) «Storitelling kak tekhnologiya sozdaniya mediakontenta». Mediasreda-nauchnyj zhurnal, [Storytelling as a technology for creating media content], CHelyabinsk, №2,169-170 bet.
Saras L. the story of Facebook, YouTube & MySpace: The people, ehe hype and the deals behind the giants of Web 2.0. Gotham Books, 2008, p. 304
Thorson, E. (2016). Belief Echoes: The Persistent Effects of Corrected Misinformation. Political Communication, 33, 460-480.
Fletcher, Richard, and Damian Radcliff. 2015. Digital News Report 2015. Supplementary Report. Oxford: Reuters Institute.
Автор туралы мәлімет:
Бельдибекова Алия Ташполатовна (корреспондент автор) – филология ғылымдарының кандидаты, «Журналистика» кафедрасының доцент м.а. Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті, Түркістан қ. Қазақстан, эл.поштасы: (aliya.bildebekova@ayu.edu.kz )
Information about authors:
Beldibekova Aliya Tashpolatovna (corresponding author) – Candidate of Philological Sciences, Associate Professor of the Department of Journalism at Khoja Ahmet Yasawi University (Turkestan. Kazakhstan, e-mail aliya.bildebekova@ayu.edu.kz)
Поступило 1 марта 2024 г.
Принято 4 мая 2024 г.
