Бұқаралық ақпарат құралдарында көші-қон мәселелерін көрсету: медиа әсері
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v69.i3.05Аннотация
Көші-қон контексінде сенімді ақпарат берудегі және қоғамдық пікір қалыптастырудағы БАҚ-тың маңызы зор. Бұқаралық ақпарат құралдарының көші-қон мәселесін жариялау деңгейі аудитория қабылдайтын ақпарат сапасына елеулі ықпал етеді, бұл өз кезегінде көші-қон мәселелерінің қоғамда қабылдануына әсерін тигізеді.
Бұл жұмыстың мақсаты – Қазақстандағы көші-қон және «қандас» тақырыбындағы бұқаралық ақпарат құралдары жарияланымдарының аудиторияға әсерін зерттеп, ықпал ету деңгейін анықтау.
Авторлар медиа әсері БАҚ ықпалының салдарын зерделеумен айналысатын зерттеу парадигмасы екендігін көрсетеді. Дегенмен, бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамдық пікірге және қалыптасқан стереотиптерге ұзақ мерзімді әсерін концептуалдау зерттеушілерге едәуір қиындық туғызады. Ғылыми зерттеудің әдістемелік негізін құрайтын БАҚ, әлеуметтік желілер материалдарын сараптау БАҚ материалдарының көпшілігінде «қандастар» көшіндегі түйткілді мәселелер қозғалатынын, сарапшылардың пікірлері арқылы өзекті мәселелердің шешілу жолдары баяндалатынын көрсетті. Қытай мен Өзбекстандағы «қандастарға» Қазақстан туралы ақпарат жетіспейді. Қазақстандағы «қандас» балалардың тілдік, ділдік, психологиялық жағдайлары да өзекті мәселелерге толы.
Мақалада «қандас» тақырыбына байланысты деректерді жинастыру, мазмұнды талдау, салыстыру әдістері қолданылды. Зерттеуге негіз болған жарияланымдар аудиторияға БАҚ әсерінің зор екендігін көрсетеді.
Зерттеу қорытындылары авторлардың көптеген материалдарға тән ортақ кемшіліктерді анықтауына мүмкіндік берді, олар - статистикалық мәліметтердің аздығы, оқиға кейіпкерінің «қандас» екендігіне көңіл бөлмеу, тарихи отанына оралған азаматтардың әлуметтік күрделі жағдайын қозғай отырып, эмоцияға берілу, ашу-ыза туғызатын ұшқары пікірлер жариялау (әлеуметтік желі материалдарынан көп байқалады), «қандастар» туралы жағымсыз көзқарастар қалыптастыру (бұл полиция қызметкерлерінің мигранттарға күдікпен қарауына әкеліп соғады) т.б. Оқиғаны бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау әлеуметтік топтардың жағымсыз пікірін туғызуы мүмкін. Кейде тақырыпқа қатыссыз мәселелер төңірегінде де пікірталастар туындайтын жағдайлар кездеседі. Сондықтан көші-қон, атамекенге қоныс аударған «қандастар» мәселелерін БАҚ беттерінде сауатты жазу маңызды. Ақпараттық, сараптамалық материалдар терең талданып, «қандас» бейнесін жасауда кәсіби жауапкершілік пен ақпараттық объективтілік ескерілуі тиіс. Зерттеудің практикалық маңыздылығы осыдан көрінеді.
Аталмыш зерттеуге республикалық ақпараттық платформалар (Zakon.kz, Tengrinews, Vlast.kz) және мерзімді басылымдар, аймақтық ақпараттық сайттар (Qostanay.TV, Павлодар қаласы) материалдары арқау болды.
Библиографиялық сілтемелер
Әлжанова А.Б. (2020) Еңбек миграциясы және БАҚ. Журналистика сериясы, [S.l.], v. 37, n. 1, p. 132-136, june. ISSN 2617-7978.
Байқожа Ж. (2022) Кеңес оралмандары: КСРО Қытайдағы қазақтарды қалай қайтарды. QMonitor. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://qmonitor.kz/society/4434
Бассарова Д. (2023) 2023 жылдың басынан бері 3 мыңнан астам этникалық қазақ «қандас» мәртебесін алды. курсив. 2023. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://kz.kursiv.media/2023-03-13/lsbs-kandasy-rk2/
Жаңаберген Б. (2022) Қазақстандағы ең атақты оралмандар олар кімдер? QMonitor. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://qmonitor.kz/society/4449
Лаханұлы Н. (2019) "Оралман" сөзін "қандас" деп өзгертпек. Шеттен келгендер мен сарапшылар пікірі. 13 желтоқсан. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-what-to-call-the-kazakh-repatriates-oralman-or-kandas/30323177.html
Лаханулы Н.(2022) «Переехал ради детей». Репатрианты из Синьцзяна неохотно говорят о «лагерях перевоспитания».[Электронный ресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/31822246.html
Лаханулы Н. (2021)«Родственники плачут и умоляют забрать их». Всё больше афганских казахов просят о помощи. [Электронный ресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/afghan-kazakhs-urge-to-evacuate-them-from-the-country/31459134.html
Маханов Б. (2023) Миграционные качели. Прибывших в Казахстан стало больше, выбывших – меньше. QMonitor. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/economics/4867
Муканова З.(2023) Скотоводство и взаимопомощь: чем занимаются «кандасы» на юго-востоке Казахстана? Vlast.kz. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/obsshestvo/54306-skotovodstvo-i-vzaimopomos-cem-zanimautsa-kandasy-na-ugo-vostoke-kazahstana.html
Такенов Д. (2023) Дилемма Казахстана: как балансировать между этнической и гражданской моделью идентичности? CABAR.asia. [Электронный ресурс] Режимдоступа: https://cabar.asia/ru/dilemma-kazahstana-kak-balansirovat-mezhdu-etnicheskoj-i-grazhdanskoj-modelyu-identichnosti
Халдарова, Д. (2023) На павлодарку завели уголовное дело за оскорбление «кандасов». [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.zakon.kz/obshestvo/6392372-na-pavlodarku-zaveli-ugolovnoe-delo-za-oskorblenie-kandasov.html
Dixon, T. L. (2008) Crime News and Racialized Beliefs: Understanding the Relationship Between Local News Viewing and Perceptions of African Americans and Crime. Journal of Communication, 58(1), 106–125. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2007.00376.x
Heb, C. (2011) What Can Co-Ethnic Immigrants Tell Us About Ethnic Visions of the National Self? Journal of Comparative Research in Anthropology & Sociology. 2 (1): 103-133.
Herda D.(2010) How many immigrants? Foreign-born population innumeracy in Europe. Public Opinion Quarterly. 74(4): 674-695.
Ho J. (2013) Do national feelings influence public attitudes towards immigration? J. Ethn. Migr. Stud. 39(9): 1461-77.
Kazakhstan Today.(2022) В Алматы «кандасов» подозревают в организации финпирамиды. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.kt.kz/rus/crime/v_almaty_kandasov_podozrevayut_v_organizatsii_finpiramidy_1377940149.html
Kim K.C. (1999) Koreans in the hood: conflict with African Americans, JHU Press.. ISBN 978-0-8018-6104-8
Lippmann, W. (1997) Public Opinion. Free Press, New York/London.
Petty, Richard E; Cacioppo, John T. (1986) "The elaboration likelihood model of persuasion". 1986. Advances in Experimental Social Psychology: 124–125.
The Norman Lear Center. (2018) Immigration Nation. Exploring Immigrant Portrayals on Television. https://defineamerican.com/research/immigration-nation/
Transatlantic Trends. (2014) Transatlantic Trends: Mobility, Migration and Integration. German Marshall Fund of the United States.
Vlast.kz. (2023) В Казахстане законодательнов вели термин ««кандас»» вместо «оралман». 2023. [Электронды ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/novosti/39545-v-kazahstane-zakonodatelno-vveli-termin-kandas-vmesto-oralman.html
Inbusiness.kz,(2020) [Электронды ресурс] https://inbusiness.kz/kz/news/kandas-sozinen-bas-tartu-usynyldy
Қазақстанда жыл сайын құлдықтан 100-ден астам адам құтқарылады. [Электронды ресурс] https://factcheck.kz/kaz/basty-bet1/shyndyk-kazakstanda-zhyl-sajyn-kuldyktan-100-den-astam-adam-kutkarylady/
Оралмандар сатқын ба? [Электронды ресурс] https://www.facebook.com/FreeKazakhs/posts/pfbid0HM2Q6tECJ8FPqsrRGJmLP1JgrV199Nb99FgCnDrbjcjL1gJepiGERjAeyfTQAqFAl]
Шетелдегі қандас қазақ баласын Қазақстанға қалай тарта аламыз? / Отандастар қоры ояу ма? [Электронды ресурс] https://www.youtube.com/watch?v=WUMOOCr4-qk
Ауғанстанда көп қазақ қалды. [Электронды ресурс] https://sputnik.kz/society/20210923/18209854/Auganstan-kandastar-akmola.html
Атажұртқа оралған қандастар қай жерге орналасты. [Электронды ресурс] https://sputnik.kz/society/20220114/19143465/kandastar-resmi-malimet.html
Ираннан Қазақстанның солтүстігіне қоныс аударған қандастар көмек сұрап жатыр [Электронды ресурс] https://sputnik.kz/regions/20211002/18297744/Iran-qandastar-komek.html
Закон.кз[Электронды ресурс] https://www.zakon.kz.4498918-v-almaty-mnogo-priezzhihk-kotorye.html/
Литература
Альжанова А.Б. Трудовая миграция и СМИ. Серия Журналистики, [S.l.], v. 37, n. 1, p. 132-136, june 2020. ISSN 2617-7978.
Байхожа Ж. Советские оралманы: как СССР возвращал казахов из Китая. QMonitor. 2022.[Электронныйресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/society/4434
Бассарова, Д. Более 3 тыс. этнических казахов получили статус «кандаса» с начала 2023 года. Курсив. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://kz.kursiv.media/2023-03-13/lsbs-kandasy-rk2/
Жанаберген, Б. Кто они, самые известные в Казахстане оралманы? QMonitor. 2022.[Электронныйресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/society/4449
Лаханулы Н. «Переехал ради детей». Репатрианты из Синьцзяна неохотно говорят о «лагерях перевоспитания». 2022.[Электронныйресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/31822246.html
Лаханулы Н. «Родственники плачут и умоляют забрать их». Всё больше афганских казахов просят о помощи. 2021.[Электронныйресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/afghan-kazakhs-urge-to-evacuate-them-from-the-country/31459134.html
Маханов, Б. Миграционные качели. Прибывших в Казахстан стало больше, выбывших – меньше. QMonitor. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/economics/4867
Муканова, З. Скотоводство и взаимопомощь: чем занимаются «кандас»ы на юго-востоке Казахстана? Vlast.kz. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/obsshestvo/54306-skotovodstvo-i-vzaimopomos-cem-zanimautsa-kandasy-na-ugo-vostoke-kazahstana.html
Негизбаева М.О..; Дудинова Е.И. Локализация образовательной миграции в контексте адаптивной функции медиа. Серия Журналистики, [S.l.], v. 68, n. 2, p. 59-70, june 2023. ISSN 2617-7978. doi: https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v68.i2.06.
Такенов Д. Дилемма Казахстана: как балансировать между этнической и гражданской моделью идентичности? CABAR.asia. 2023. [Электронныйресурс] Режимдоступа: https://cabar.asia/ru/dilemma-kazahstana-kak-balansirovat-mezhdu-etnicheskoj-i-grazhdanskoj-modelyu-identichnosti
Халдарова, Д. На павлодарку завели уголовное дело за оскорбление «кандас»ов. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.zakon.kz/obshestvo/6392372-na-pavlodarku-zaveli-ugolovnoe-delo-za-oskorblenie-kandasov.html
Dixon, T. L. Crime News and Racialized Beliefs: Understanding the Relationship Between Local News Viewing and Perceptions of African Americans and Crime. Journal of Communication, 2008, 58(1), 106–125. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2007.00376.x
Heb, C. What Can Co-Ethnic Immigrants Tell Us About Ethnic Visions of the National Self? Journal of Comparative Research in Anthropology & Sociology. 2011. 2 (1): 103-133.
Herda, D. How many immigrants? Foreign-born population innumeracy in Europe. Public Opinion Quarterly. 2010. 74(4): 674-695.
Ho, J. Do national feelings influence public attitudes towards immigration? J. Ethn. Migr. Stud. 2013. 39(9): 1461-77.
KazakhstanToday. В Алматы «кандас»ов подозревают в организации финпирамиды. 2022. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.kt.kz/rus/crime/v_almaty_kandasov_podozrevayut_v_organizatsii_finpiramidy_1377940149.html
Kim, K.C. Koreans in the hood: conflict with African Americans, JHU Press. 1999. ISBN 978-0-8018-6104-8
Lippmann, W. Public Opinion. Free Press, New York/London. 1997.
Petty, Richard E; Cacioppo, John T. "The elaboration likelihood model of persuasion". 1986. Advances in Experimental Social Psychology: 124–125.
The Norman Lear Center. Immigration Nation. Exploring Immigrant Portrayals on Television. 2018. https://defineamerican.com/research/immigration-nation/
Transatlantic Trends. Transatlantic Trends: Mobility, Migration and Integration. German Marshall Fund of the United States. 2014
Vlast.kz.(2023) В Казахстане законодательно ввели термин ««кандас»» вместо «оралман». 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/novosti/39545-v-kazahstane-zakonodatelno-vveli-termin-kandas-vmesto-oralman.html
Inbusiness.kz,(2020) [Электронный ресурс] https://inbusiness.kz/kz/news/kandas-sozinen-bas-tartu-usynyldy
Қазақстанда жыл сайын құлдықтан 100-ден астам адам құтқарылады. [Электронный ресурс] https://factcheck.kz/kaz/basty-bet1/shyndyk-kazakstanda-zhyl-sajyn-kuldyktan-100-den-astam-adam-kutkarylady/
Оралмандар сатқын ба? [Электронный ресурс] https://www.facebook.com/FreeKazakhs/posts/pfbid0HM2Q6tECJ8FPqsrRGJmLP1JgrV199Nb99FgCnDrbjcjL1gJepiGERjAeyfTQAqFAl]
Шетелдегі қандас қазақ баласын Қазақстанға қалай тарта аламыз? / Отандастар қоры ояу ма? [Электронный ресурс] https://www.youtube.com/watch?v=WUMOOCr4-qk
Ауғанстанда көп қазақ қалды. [Электронный ресурс] https://sputnik.kz/society/20210923/18209854/Auganstan-kandastar-akmola.html
Атажұртқа оралған қандастар қай жерге орналасты. [Электронный ресурс] https://sputnik.kz/society/20220114/19143465/kandastar-resmi-malimet.html
Ираннан Қазақстанның солтүстігіне қоныс аударған қандастар көмек сұрап жатыр [Электронный ресурс] https://sputnik.kz/regions/20211002/18297744/Iran-qandastar-komek.html
Закон.кз [Электронный ресурс] https://www.zakon.kz.4498918-v-almaty-mnogo-priezzhihk-kotorye.html/
References
Alzhanova A.B. Trudovayamigratsiyai SMI. [Labor migration and the media]. Journalism Series, [S.l.], v. 37, no. 1, p. 132-136, June 2020. ISSN 2617-7978.
BaykhozhaZH. Sovetskiyeoralmany: kakSSSRvozvrashchalkazakhovizKitaya. [Soviet oralmans: how the USSR returned Kazakhs from China] QMonitor. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://qmonitor.kz/society/4434
Bassarova, D. Boleye 3 tys. etnicheskikhkazakhovpoluchili status kandasa s nachala 2023 goda. [More than 3 thousand ethnic Kazakhs have received kandas status since the beginning of 2023.] Kursiv. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://kz.kursiv.media/2023-03-13/lsbs-kandasy-rk2/
Zhanabergen, B. Ktooni, samyyeizvestnyye v Kazakhstaneoralmany? [Who are they, the most famous oralmans in Kazakhstan?] QMonitor. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://qmonitor.kz/society/4449
Dixon, T. L. Crime News and Racialized Beliefs: Understanding the Relationship Between Local News Viewing and Perceptions of African Americans and Crime. Journal of Communication, 2008, 58(1), 106–125. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2007.00376.x
Heb, C. What Can Co-Ethnic Immigrants Tell Us About Ethnic Visions of the National Self? Journal of Comparative Research in Anthropology & Sociology. 2011. 2 (1): 103-133.
Herda, D. How many immigrants? Foreign-born population innumeracy in Europe. Public Opinion Quarterly. 2010. 74(4): 674-695.
Ho, J. Do national feelings influence public attitudes towards immigration? J. Ethn. Migr. Stud. 2013. 39(9): 1461-77.
Kazakhstan Today. V Almaty kandasovpodozrevayut v organizatsiifinpiramidy.[In Almaty, Kandas are suspected of organizing a financial pyramid]. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://www.kt.kz/rus/crime/v_almaty_kandasov_podozrevayut_v_organizatsii_finpiramidy_1377940149.html
Khaldarova, D. Na pavlodarkuzaveliugolovnoyedelo za oskorbleniyekandasov. [A criminal case was opened against Pavlodar for insulting the Kandas]. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://www.zakon.kz/obshestvo/6392372-na-pavlodarku-zaveli-ugolovnoe-delo-za-oskorblenie-kandasov.html
Kim, K.C. Koreans in the hood: conflict with African Americans, JHU Press. 1999. ISBN 978-0-8018-6104-8
Lakhanuly, N. “Pereyekhalradidetey”. RepatriantyizSin'tszyananeokhotnogovoryat o «lageryakhperevospitaniya. [“I moved for the sake of the children.” Repatriates from Xinjiang reluctant to talk about 're-education camps']. Radio Azattyq. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://rus.azattyq.org/a/31822246.html
Lakhanuly N. “Rodstvennikiplachutiumolyayutzabrat' ikh”. Vsobol'sheafganskikhkazakhovprosyat o pomoshchi[“The relatives are crying and begging to be taken away.” More and more Afghan Kazakhs are asking for help]. 2021. [Electronic resource] Access mode: https://rus.azattyq.org/a/afghan-kazakhs-urge-to-evacuate-them-from-the-country/31459134.html
Lippmann, W. Public Opinion. Free Press, New York/London. 1997.
Makhanov, B. Migratsionnyyekacheli. Pribyvshikh v Kazakhstan stalobol'she, vybyvshikh – men'she. [Migration swings. There were more arrivals to Kazakhstan, fewer departures]. QMonitor. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://qmonitor.kz/economics/4867
Mukanova, Z. Skotovodstvoivzaimopomoshch': chem zanimayutsyakandasynayugo-vostokeKazakhstana? [Cattle breeding and mutual assistance: what do kandas do in southeast Kazakhstan?] Vlast.kz. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://vlast.kz/obsshestvo/54306-skotovodstvo-i-vzaimopomos-cem-zanimautsa-kandasy-na-ugo-vostoke-kazahstana.html
Negizbayeva, M. O.; Dudinova, E. I. Lokalizatsiyaobrazovatel'noymigratsiivkonteksteadaptivnoyfunktsiimedia. [Localization of educational migration in the context of the adaptive function of media]. Серия Журналистики, [S.l.], v. 68, n. 2, p. 59-70, june 2023. ISSN 2617-7978. doi: https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v68.i2.06.
Petty, Richard E; Cacioppo, John T. "The elaboration likelihood model of persuasion". 1986. Advances in Experimental Social Psychology: 124–125.
Takenov D. Dilemma Kazakhstana: kakbalansirovat' mezhduetnicheskoyigrazhdanskoymodel'yuidentichnosti? [The dilemma of Kazakhstan: how to balance between the ethnic and civic models of identity?] CABAR.asia. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://cabar.asia/ru/dilemma-kazahstana-kak-balansirovat-mezhdu-etnicheskoj-i-grazhdanskoj-modelyu-identichnosti
The Norman Lear Center. Immigration Nation. Exploring Immigrant Portrayals on Television. 2018. https://defineamerican.com/research/immigration-nation/
Transatlantic Trends. Transatlantic Trends: Mobility, Migration and Integration. German Marshall Fund of the United States. 2014
Vlast.kz. V Kazakhstanezakonodatel'novvelitermin «kandas» vmesto «oralman». [In Kazakhstan, the term “kandas” was introduced by law instead of “oralman”]. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://vlast.kz/novosti/39545-v-kazahstane-zakonodatelno-vveli-termin-kandas-vmesto-oralman.html
Inbusiness.kz,(2020) [Electronic resource] https://inbusiness.kz/kz/news/kandas-sozinen-bas-tartu-usynyldy
More than 100 people are saved from slavery in Kazakhstan every year. [Electronic resource] https://factcheck.kz/kaz/basty-bet1/shyndyk-kazakstanda-zhyl-sajyn-kuldyktan-100-den-astam-adam-kutkarylady/
Are «oralmans” traitors? [Electronic resource] https://www.facebook.com/FreeKazakhs/posts/pfbid0HM2Q6tECJ8FPqsrRGJmLP1JgrV199Nb99FgCnDrbjcjL1gJepiGERjAeyfTQAqFAl]
How can we attract Kazakh children from abroad to Kazakhstan? / Is the "Otandastar" fund awake? [Electronic resource] https://www.youtube.com/watch?v=WUMOOCr4-qk
Many Kazakhs remained in Afghanistan. [Electronic resource] https://sputnik.kz/society/20210923/18209854/Auganstan-kandastar-akmola.html
Where did the “kandastar” who returned to Motherland settle? [Electronic resource] https://sputnik.kz/society/20220114/19143465/kandastar-resmi-malimet.html
“Kandastar” who migrated from Iran to the north of Kazakhstan are asking for help [Electronic resource] https://sputnik.kz/regions/20211002/18297744/Iran-qandastar-komek.html
Закон.кз[Electronic resource] https://www.zakon.kz.4498918-v-almaty-mnogo-priezzhihk-kotorye.html/
Байқожа Ж. (2022) Кеңес оралмандары: КСРО Қытайдағы қазақтарды қалай қайтарды. QMonitor. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://qmonitor.kz/society/4434
Бассарова Д. (2023) 2023 жылдың басынан бері 3 мыңнан астам этникалық қазақ «қандас» мәртебесін алды. курсив. 2023. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://kz.kursiv.media/2023-03-13/lsbs-kandasy-rk2/
Жаңаберген Б. (2022) Қазақстандағы ең атақты оралмандар олар кімдер? QMonitor. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://qmonitor.kz/society/4449
Лаханұлы Н. (2019) "Оралман" сөзін "қандас" деп өзгертпек. Шеттен келгендер мен сарапшылар пікірі. 13 желтоқсан. [Электрондық ресурс] Қол жеткізу режимі: https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-what-to-call-the-kazakh-repatriates-oralman-or-kandas/30323177.html
Лаханулы Н.(2022) «Переехал ради детей». Репатрианты из Синьцзяна неохотно говорят о «лагерях перевоспитания».[Электронный ресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/31822246.html
Лаханулы Н. (2021)«Родственники плачут и умоляют забрать их». Всё больше афганских казахов просят о помощи. [Электронный ресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/afghan-kazakhs-urge-to-evacuate-them-from-the-country/31459134.html
Маханов Б. (2023) Миграционные качели. Прибывших в Казахстан стало больше, выбывших – меньше. QMonitor. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/economics/4867
Муканова З.(2023) Скотоводство и взаимопомощь: чем занимаются «кандасы» на юго-востоке Казахстана? Vlast.kz. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/obsshestvo/54306-skotovodstvo-i-vzaimopomos-cem-zanimautsa-kandasy-na-ugo-vostoke-kazahstana.html
Такенов Д. (2023) Дилемма Казахстана: как балансировать между этнической и гражданской моделью идентичности? CABAR.asia. [Электронный ресурс] Режимдоступа: https://cabar.asia/ru/dilemma-kazahstana-kak-balansirovat-mezhdu-etnicheskoj-i-grazhdanskoj-modelyu-identichnosti
Халдарова, Д. (2023) На павлодарку завели уголовное дело за оскорбление «кандасов». [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.zakon.kz/obshestvo/6392372-na-pavlodarku-zaveli-ugolovnoe-delo-za-oskorblenie-kandasov.html
Dixon, T. L. (2008) Crime News and Racialized Beliefs: Understanding the Relationship Between Local News Viewing and Perceptions of African Americans and Crime. Journal of Communication, 58(1), 106–125. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2007.00376.x
Heb, C. (2011) What Can Co-Ethnic Immigrants Tell Us About Ethnic Visions of the National Self? Journal of Comparative Research in Anthropology & Sociology. 2 (1): 103-133.
Herda D.(2010) How many immigrants? Foreign-born population innumeracy in Europe. Public Opinion Quarterly. 74(4): 674-695.
Ho J. (2013) Do national feelings influence public attitudes towards immigration? J. Ethn. Migr. Stud. 39(9): 1461-77.
Kazakhstan Today.(2022) В Алматы «кандасов» подозревают в организации финпирамиды. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.kt.kz/rus/crime/v_almaty_kandasov_podozrevayut_v_organizatsii_finpiramidy_1377940149.html
Kim K.C. (1999) Koreans in the hood: conflict with African Americans, JHU Press.. ISBN 978-0-8018-6104-8
Lippmann, W. (1997) Public Opinion. Free Press, New York/London.
Petty, Richard E; Cacioppo, John T. (1986) "The elaboration likelihood model of persuasion". 1986. Advances in Experimental Social Psychology: 124–125.
The Norman Lear Center. (2018) Immigration Nation. Exploring Immigrant Portrayals on Television. https://defineamerican.com/research/immigration-nation/
Transatlantic Trends. (2014) Transatlantic Trends: Mobility, Migration and Integration. German Marshall Fund of the United States.
Vlast.kz. (2023) В Казахстане законодательнов вели термин ««кандас»» вместо «оралман». 2023. [Электронды ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/novosti/39545-v-kazahstane-zakonodatelno-vveli-termin-kandas-vmesto-oralman.html
Inbusiness.kz,(2020) [Электронды ресурс] https://inbusiness.kz/kz/news/kandas-sozinen-bas-tartu-usynyldy
Қазақстанда жыл сайын құлдықтан 100-ден астам адам құтқарылады. [Электронды ресурс] https://factcheck.kz/kaz/basty-bet1/shyndyk-kazakstanda-zhyl-sajyn-kuldyktan-100-den-astam-adam-kutkarylady/
Оралмандар сатқын ба? [Электронды ресурс] https://www.facebook.com/FreeKazakhs/posts/pfbid0HM2Q6tECJ8FPqsrRGJmLP1JgrV199Nb99FgCnDrbjcjL1gJepiGERjAeyfTQAqFAl]
Шетелдегі қандас қазақ баласын Қазақстанға қалай тарта аламыз? / Отандастар қоры ояу ма? [Электронды ресурс] https://www.youtube.com/watch?v=WUMOOCr4-qk
Ауғанстанда көп қазақ қалды. [Электронды ресурс] https://sputnik.kz/society/20210923/18209854/Auganstan-kandastar-akmola.html
Атажұртқа оралған қандастар қай жерге орналасты. [Электронды ресурс] https://sputnik.kz/society/20220114/19143465/kandastar-resmi-malimet.html
Ираннан Қазақстанның солтүстігіне қоныс аударған қандастар көмек сұрап жатыр [Электронды ресурс] https://sputnik.kz/regions/20211002/18297744/Iran-qandastar-komek.html
Закон.кз[Электронды ресурс] https://www.zakon.kz.4498918-v-almaty-mnogo-priezzhihk-kotorye.html/
Литература
Альжанова А.Б. Трудовая миграция и СМИ. Серия Журналистики, [S.l.], v. 37, n. 1, p. 132-136, june 2020. ISSN 2617-7978.
Байхожа Ж. Советские оралманы: как СССР возвращал казахов из Китая. QMonitor. 2022.[Электронныйресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/society/4434
Бассарова, Д. Более 3 тыс. этнических казахов получили статус «кандаса» с начала 2023 года. Курсив. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://kz.kursiv.media/2023-03-13/lsbs-kandasy-rk2/
Жанаберген, Б. Кто они, самые известные в Казахстане оралманы? QMonitor. 2022.[Электронныйресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/society/4449
Лаханулы Н. «Переехал ради детей». Репатрианты из Синьцзяна неохотно говорят о «лагерях перевоспитания». 2022.[Электронныйресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/31822246.html
Лаханулы Н. «Родственники плачут и умоляют забрать их». Всё больше афганских казахов просят о помощи. 2021.[Электронныйресурс] Режим доступа:https://rus.azattyq.org/a/afghan-kazakhs-urge-to-evacuate-them-from-the-country/31459134.html
Маханов, Б. Миграционные качели. Прибывших в Казахстан стало больше, выбывших – меньше. QMonitor. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://qmonitor.kz/economics/4867
Муканова, З. Скотоводство и взаимопомощь: чем занимаются «кандас»ы на юго-востоке Казахстана? Vlast.kz. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/obsshestvo/54306-skotovodstvo-i-vzaimopomos-cem-zanimautsa-kandasy-na-ugo-vostoke-kazahstana.html
Негизбаева М.О..; Дудинова Е.И. Локализация образовательной миграции в контексте адаптивной функции медиа. Серия Журналистики, [S.l.], v. 68, n. 2, p. 59-70, june 2023. ISSN 2617-7978. doi: https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v68.i2.06.
Такенов Д. Дилемма Казахстана: как балансировать между этнической и гражданской моделью идентичности? CABAR.asia. 2023. [Электронныйресурс] Режимдоступа: https://cabar.asia/ru/dilemma-kazahstana-kak-balansirovat-mezhdu-etnicheskoj-i-grazhdanskoj-modelyu-identichnosti
Халдарова, Д. На павлодарку завели уголовное дело за оскорбление «кандас»ов. 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.zakon.kz/obshestvo/6392372-na-pavlodarku-zaveli-ugolovnoe-delo-za-oskorblenie-kandasov.html
Dixon, T. L. Crime News and Racialized Beliefs: Understanding the Relationship Between Local News Viewing and Perceptions of African Americans and Crime. Journal of Communication, 2008, 58(1), 106–125. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2007.00376.x
Heb, C. What Can Co-Ethnic Immigrants Tell Us About Ethnic Visions of the National Self? Journal of Comparative Research in Anthropology & Sociology. 2011. 2 (1): 103-133.
Herda, D. How many immigrants? Foreign-born population innumeracy in Europe. Public Opinion Quarterly. 2010. 74(4): 674-695.
Ho, J. Do national feelings influence public attitudes towards immigration? J. Ethn. Migr. Stud. 2013. 39(9): 1461-77.
KazakhstanToday. В Алматы «кандас»ов подозревают в организации финпирамиды. 2022. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://www.kt.kz/rus/crime/v_almaty_kandasov_podozrevayut_v_organizatsii_finpiramidy_1377940149.html
Kim, K.C. Koreans in the hood: conflict with African Americans, JHU Press. 1999. ISBN 978-0-8018-6104-8
Lippmann, W. Public Opinion. Free Press, New York/London. 1997.
Petty, Richard E; Cacioppo, John T. "The elaboration likelihood model of persuasion". 1986. Advances in Experimental Social Psychology: 124–125.
The Norman Lear Center. Immigration Nation. Exploring Immigrant Portrayals on Television. 2018. https://defineamerican.com/research/immigration-nation/
Transatlantic Trends. Transatlantic Trends: Mobility, Migration and Integration. German Marshall Fund of the United States. 2014
Vlast.kz.(2023) В Казахстане законодательно ввели термин ««кандас»» вместо «оралман». 2023. [Электронный ресурс] Режим доступа: https://vlast.kz/novosti/39545-v-kazahstane-zakonodatelno-vveli-termin-kandas-vmesto-oralman.html
Inbusiness.kz,(2020) [Электронный ресурс] https://inbusiness.kz/kz/news/kandas-sozinen-bas-tartu-usynyldy
Қазақстанда жыл сайын құлдықтан 100-ден астам адам құтқарылады. [Электронный ресурс] https://factcheck.kz/kaz/basty-bet1/shyndyk-kazakstanda-zhyl-sajyn-kuldyktan-100-den-astam-adam-kutkarylady/
Оралмандар сатқын ба? [Электронный ресурс] https://www.facebook.com/FreeKazakhs/posts/pfbid0HM2Q6tECJ8FPqsrRGJmLP1JgrV199Nb99FgCnDrbjcjL1gJepiGERjAeyfTQAqFAl]
Шетелдегі қандас қазақ баласын Қазақстанға қалай тарта аламыз? / Отандастар қоры ояу ма? [Электронный ресурс] https://www.youtube.com/watch?v=WUMOOCr4-qk
Ауғанстанда көп қазақ қалды. [Электронный ресурс] https://sputnik.kz/society/20210923/18209854/Auganstan-kandastar-akmola.html
Атажұртқа оралған қандастар қай жерге орналасты. [Электронный ресурс] https://sputnik.kz/society/20220114/19143465/kandastar-resmi-malimet.html
Ираннан Қазақстанның солтүстігіне қоныс аударған қандастар көмек сұрап жатыр [Электронный ресурс] https://sputnik.kz/regions/20211002/18297744/Iran-qandastar-komek.html
Закон.кз [Электронный ресурс] https://www.zakon.kz.4498918-v-almaty-mnogo-priezzhihk-kotorye.html/
References
Alzhanova A.B. Trudovayamigratsiyai SMI. [Labor migration and the media]. Journalism Series, [S.l.], v. 37, no. 1, p. 132-136, June 2020. ISSN 2617-7978.
BaykhozhaZH. Sovetskiyeoralmany: kakSSSRvozvrashchalkazakhovizKitaya. [Soviet oralmans: how the USSR returned Kazakhs from China] QMonitor. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://qmonitor.kz/society/4434
Bassarova, D. Boleye 3 tys. etnicheskikhkazakhovpoluchili status kandasa s nachala 2023 goda. [More than 3 thousand ethnic Kazakhs have received kandas status since the beginning of 2023.] Kursiv. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://kz.kursiv.media/2023-03-13/lsbs-kandasy-rk2/
Zhanabergen, B. Ktooni, samyyeizvestnyye v Kazakhstaneoralmany? [Who are they, the most famous oralmans in Kazakhstan?] QMonitor. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://qmonitor.kz/society/4449
Dixon, T. L. Crime News and Racialized Beliefs: Understanding the Relationship Between Local News Viewing and Perceptions of African Americans and Crime. Journal of Communication, 2008, 58(1), 106–125. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.2007.00376.x
Heb, C. What Can Co-Ethnic Immigrants Tell Us About Ethnic Visions of the National Self? Journal of Comparative Research in Anthropology & Sociology. 2011. 2 (1): 103-133.
Herda, D. How many immigrants? Foreign-born population innumeracy in Europe. Public Opinion Quarterly. 2010. 74(4): 674-695.
Ho, J. Do national feelings influence public attitudes towards immigration? J. Ethn. Migr. Stud. 2013. 39(9): 1461-77.
Kazakhstan Today. V Almaty kandasovpodozrevayut v organizatsiifinpiramidy.[In Almaty, Kandas are suspected of organizing a financial pyramid]. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://www.kt.kz/rus/crime/v_almaty_kandasov_podozrevayut_v_organizatsii_finpiramidy_1377940149.html
Khaldarova, D. Na pavlodarkuzaveliugolovnoyedelo za oskorbleniyekandasov. [A criminal case was opened against Pavlodar for insulting the Kandas]. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://www.zakon.kz/obshestvo/6392372-na-pavlodarku-zaveli-ugolovnoe-delo-za-oskorblenie-kandasov.html
Kim, K.C. Koreans in the hood: conflict with African Americans, JHU Press. 1999. ISBN 978-0-8018-6104-8
Lakhanuly, N. “Pereyekhalradidetey”. RepatriantyizSin'tszyananeokhotnogovoryat o «lageryakhperevospitaniya. [“I moved for the sake of the children.” Repatriates from Xinjiang reluctant to talk about 're-education camps']. Radio Azattyq. 2022. [Electronic resource] Access mode: https://rus.azattyq.org/a/31822246.html
Lakhanuly N. “Rodstvennikiplachutiumolyayutzabrat' ikh”. Vsobol'sheafganskikhkazakhovprosyat o pomoshchi[“The relatives are crying and begging to be taken away.” More and more Afghan Kazakhs are asking for help]. 2021. [Electronic resource] Access mode: https://rus.azattyq.org/a/afghan-kazakhs-urge-to-evacuate-them-from-the-country/31459134.html
Lippmann, W. Public Opinion. Free Press, New York/London. 1997.
Makhanov, B. Migratsionnyyekacheli. Pribyvshikh v Kazakhstan stalobol'she, vybyvshikh – men'she. [Migration swings. There were more arrivals to Kazakhstan, fewer departures]. QMonitor. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://qmonitor.kz/economics/4867
Mukanova, Z. Skotovodstvoivzaimopomoshch': chem zanimayutsyakandasynayugo-vostokeKazakhstana? [Cattle breeding and mutual assistance: what do kandas do in southeast Kazakhstan?] Vlast.kz. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://vlast.kz/obsshestvo/54306-skotovodstvo-i-vzaimopomos-cem-zanimautsa-kandasy-na-ugo-vostoke-kazahstana.html
Negizbayeva, M. O.; Dudinova, E. I. Lokalizatsiyaobrazovatel'noymigratsiivkonteksteadaptivnoyfunktsiimedia. [Localization of educational migration in the context of the adaptive function of media]. Серия Журналистики, [S.l.], v. 68, n. 2, p. 59-70, june 2023. ISSN 2617-7978. doi: https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v68.i2.06.
Petty, Richard E; Cacioppo, John T. "The elaboration likelihood model of persuasion". 1986. Advances in Experimental Social Psychology: 124–125.
Takenov D. Dilemma Kazakhstana: kakbalansirovat' mezhduetnicheskoyigrazhdanskoymodel'yuidentichnosti? [The dilemma of Kazakhstan: how to balance between the ethnic and civic models of identity?] CABAR.asia. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://cabar.asia/ru/dilemma-kazahstana-kak-balansirovat-mezhdu-etnicheskoj-i-grazhdanskoj-modelyu-identichnosti
The Norman Lear Center. Immigration Nation. Exploring Immigrant Portrayals on Television. 2018. https://defineamerican.com/research/immigration-nation/
Transatlantic Trends. Transatlantic Trends: Mobility, Migration and Integration. German Marshall Fund of the United States. 2014
Vlast.kz. V Kazakhstanezakonodatel'novvelitermin «kandas» vmesto «oralman». [In Kazakhstan, the term “kandas” was introduced by law instead of “oralman”]. 2023. [Electronic resource] Access mode: https://vlast.kz/novosti/39545-v-kazahstane-zakonodatelno-vveli-termin-kandas-vmesto-oralman.html
Inbusiness.kz,(2020) [Electronic resource] https://inbusiness.kz/kz/news/kandas-sozinen-bas-tartu-usynyldy
More than 100 people are saved from slavery in Kazakhstan every year. [Electronic resource] https://factcheck.kz/kaz/basty-bet1/shyndyk-kazakstanda-zhyl-sajyn-kuldyktan-100-den-astam-adam-kutkarylady/
Are «oralmans” traitors? [Electronic resource] https://www.facebook.com/FreeKazakhs/posts/pfbid0HM2Q6tECJ8FPqsrRGJmLP1JgrV199Nb99FgCnDrbjcjL1gJepiGERjAeyfTQAqFAl]
How can we attract Kazakh children from abroad to Kazakhstan? / Is the "Otandastar" fund awake? [Electronic resource] https://www.youtube.com/watch?v=WUMOOCr4-qk
Many Kazakhs remained in Afghanistan. [Electronic resource] https://sputnik.kz/society/20210923/18209854/Auganstan-kandastar-akmola.html
Where did the “kandastar” who returned to Motherland settle? [Electronic resource] https://sputnik.kz/society/20220114/19143465/kandastar-resmi-malimet.html
“Kandastar” who migrated from Iran to the north of Kazakhstan are asking for help [Electronic resource] https://sputnik.kz/regions/20211002/18297744/Iran-qandastar-komek.html
Закон.кз[Electronic resource] https://www.zakon.kz.4498918-v-almaty-mnogo-priezzhihk-kotorye.html/
Жүктелулер
Как цитировать
Shyngyssova, N. T., Kerimbek, Z. S., Ashimova, A. B., & Alkozhayeva, A. S. (2023). Бұқаралық ақпарат құралдарында көші-қон мәселелерін көрсету: медиа әсері. Журналистика сериясы, 69(3), 52–65. https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v69.i3.05
Шығарылым
Бөлім
Журналистика: Қоғам. Тарих. Саясат. Заң. Экономика.
