Әлеуметтік платформаларда жалған ақпарат пен дұрыс емес ақпаратты тарату
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2024.v72.i2.3Кілттік сөздер:
фейк, әлеуметтік желі, әлеуметтік платформа, дезинформация, мультимедиа, ақпараттық қауіпсіздік.Аннотация
Мақала дұрыс емес және жалған ақпараттың әлеуметтік платформаларда таралуына арналған. Авторлар «фейк» терминін, оның шығу және дамуын талдайды. Соңғы жылдарда аудиторияның әлеуметтік желілердің контентін тұрақты қолдануы және оны өңдеуге қатысу үлесі артып отыр. Зерттеу мақсаты - дұрыс емес және жалған ақпаратты тексеру алгоритмдері мен социометриялық көрсеткіштерін, олардың дереккөздерін талдау және таралу жолдары мен қоғамға әсерін анықтау.
Мақала әртүрлі әлеуметтік платформаларда жалған және қате ақпаратты тарату мәселелеріне арналған. Авторлар «фейк» терминін, оның пайда болуы мен дамуын қарастырады. Соңғы жылдары әлеуметтік медиа мазмұнын тұтыну өзгерді және аудиторияның оны өндіру және тарату әлеуеті артты. Зерттеудің мақсаты – қате және жалған ақпараттың верификация алгоритмдері мен социометриялық көрсеткіштерін анықтау және олардың таралу көздерін талдау және олардың қоғамға әсерін анықтау. Facebook, Instagram, TikTok сияқты Қазақстанның әлеуметтік желілерінде жалған ақпаратпен жұмыс істеудің өзекті аспектілері жұмыстың ғылыми жаңалығы мен маңыздылығына байланысты. Жалған ақпарат пен фейктердің саяси, экономикалық және әлеуметтік күн тәртібіне ықпалы аталмыш зерттеулердің өзектілігін танытады. Жұмыстың практикалық маңызы медиа-тренерлер, фактчекинг жүйесінде жұмыс істейтін БАҚ өкілдері мен факультет студенттерін оқытуда пайдалануға болады.
Библиографиялық сілтемелер
Adellia Agissa Fitri Mutia. Media literacy: students' ability to respond to fake news on InstagramLibrary Hi Tech News. November 2023
Akseit, G., & Kabdugaliev, A. (2023). The fight against disinformation in the media space of Kazakhstan (using the example of materials “Factcheck.kz” and “Stopfake.kz”). Bulletin of the Eurasian National University named after L.N. Gumilyov. Series Journalism, 143(2), 47–55. extracted from https://buljourn.enu.kz/index.php/main/article/view/148
Aronson E. Modern Technologies of influence and persuasion. Technologies of influence and persuasion. The era of propaganda. - Prime-Eurosign, (2008. - 543 pp. - The world's best psychological technologies). - isbn 978-5-93878-. 719-3].
Eygene Loos,Loredana Ivan Using Media Literacy to Fight Digital Fake News in Later Life: A Mission Impossible? In book: Human Aspects of IT for the Aged Population. July 2023)
Issers O.S. Media fakes: between truth and hoaxCommunication studies. 2014. No. 2. P.115.
Kornev M. Fact-checking: 5 reliable ways to check information. [Electronic resource]. Access mode: http://mediatoolbox.ru/factchecking/ (date of access: 01.11.2017).
Mahmood A. Al-Shareeda, Murtaja Ali, Selvakumar Manickam, Shankar Karuppayah Validation of the toolkit for fake news awareness in social mediaIndonesian Journal of Electrical Engineering and Computer Science 2023,31(2):1171-1181.
Marzak A.S. Media and information literacy in the context of media education: history and development prospects Youth Scientific Bulletin. No. 7. 2017. From 30-34.
Merry Andriani, Annisa Fitriani Kalsum, Gabriele Nadina Elloianza. Social Discourse of Fake News in French and Its Digital Social Media LiteracyMay 2022. Follow journal Lingua Cultura16(1):105-115
Morgan Marietta, Barker David C. and Bowser, Todd. "Fact-Checking Polarized Politics: Does The Fact-Check Industry Provide Consistent Guidance on Disputed Realities?" The Forum, vol. 13, no. 4, 2015, pp. 577-596. https://doi.org/10.1515/for-2015-0040
Rubal Kanozia. Analysis of Digital Tools and Technologies for Debunking Fake News Lab:Rubal Kanozia's Lab.June 2019).
Sukhodolov A.P., Bychkova A.M. “Fake news” as a phenomenon of modern media space: concept, types, purpose, countermeasures. Issues of theory and practice of journalism. 2017. T. 6. No. 2. 155 p.].
Tandiyo Pradekso, Djoko Setyabudi,Rouli Manalu. Digital Media Literacy Campaign in Identifying News Follow journal.E3S Web of Conferences. January 2018.
Tracy Simmons. Media Literacy and Fake NewsJournalism and Ethics.2019
Information about authors:
Sultanbaeva Gulmira Serikbaevna - (corresponding author) Doctor of Political Sciences, Professor of the Department of Press and Electronic Media, Kazakh National University. Al-Farabi (Almaty, Kazakhstan. e-mail gulmira.sultanbayeva@kaznu.edu.kz).
Tolegen Berikbol Zaripuly - Doctoral student at the Faculty of Journalism, Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan, e-mail: tolegenberikbol@gmail.com).
Lozhnikova Olga Petrovna - Senior Lecturer, Department of Printing and Electronic Media, Kazakh National University named after al-Farabi, (Almaty, Kazakhstan. E-mail ol_loj@mail.ru
Buyenbayeva Zarina – PhD, Senior Lecturer at the Department of Print and Electronic Media, Faculty of Journalism of al-Farabi Kazakh National University (Almaty, Kazakhstan, email: Zarina.buenbai@gmail.com)
Tyulepberdinova Gulnur Alpysovna- Candidate of Physical and Mathematical Sciences, Senior Lecturer, BigData and Artificial Intelligence Department, Al-Farabi Kazakh National University (Almaty, Kazakhstan. tyulepberdinova@gmail.com)
Авторлар туралы мәлімет:
Сұлтанбаева Гулмира Серикбаевна - (корреспондент-автор) саяси ғылымдар докторы, Баспасөз және электрондық БАҚ кафедрасының профессоры, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті (Алматы, Қазақстан). e-mail gulmira.sultanbayeva@kaznu.edu.kz)
Төлеген Берікбол Зәріпұлы – журналистика факультетінің докторанты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан, e-mail: tolegenberikbol@gmail.com)
Ложникова Ольга Петровна - Баспасөз және электрондық БАҚ кафедрасының аға оқытушысы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, (Алматы, Қазақстан. E-mail ol_loj@mail.ru
Буенбаева Зарина Қайратқызы – PhD, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ журналистика факультеті баспа және электронды БАҚ кафедрасының аға оқытушысы (Алматы, Қазақстан, эл.почта: Zarina.buenbai@gmail.com)
Тюлепбердинова Гульнур Алпысовна - физика-математика ғылымдарының кандидаты, BigData және жасанды интеллект кафедрасының аға оқытушысы, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті (Алматы, Қазақстан). tyulepberdinova@gmail.com)
Поступило 26 декабря 2023 г.
Принято 21 марта 2024 г.
