Цифрлық ортада әлеуметтік-саяси коммуникацияның түрлену себептері және ғылыми дефиницияны нақтылау
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2021.v59.i1.07Аннотация
Мақалада жаңа дәуірдегі әлеуметтік қатынастардың түрленуі және оларды коммуникациялық формалар арқылы бекіту мәселелері, әлеуметтік-саяси коммуникациялық ықпалдасу мен осы процестерді зерттеуде қолданылатын ғылыми дефиницияларды жетілдіру, біріздендіру проблемалары қаралған. Саяси теорияның контексінде коммуникация ұғымы өзара ақпарат алмасу мен ақпараттың қоғамға таралу үрдісімен байланысты қаралады. Бұл жағдай саяси- әлеуметтік коммуникация феноменін талдауда микро мен макро деңгейлі тәсілдемелердің арасында туындайтын қарама-қайшылықтарды анықтаудың маңызын бірінші кезекке шығаруда. Зерттеу жұмысының мақсаты. Автор зерттеу жұмысында саяси коммуникация теориясының басты модельдерін талдай отырып, орталықтандырылған бір бағытты коммуникацияның орнын аудитория мен саяси-коммуникациялық процестердің қатысушылары арасында кері байланыс күшейтілген ақпарат тарату формалары алмастырады деген болжамды дәлелдеуді мақсат еткен. Өйткені, цифрлық технологиялардың дамуы басқарушы мен бағынышты арасындағы коммуникативтік «вертикалды» байланыстармен қатар «горизонталды» коммуникативтік-ақпа-
раттық ағындардың ұлғаюына бастайтын болады деген тұжырым жасайды.
Зерттеу жұмысының құндылығына саяси құрылымдар мен қоғам арасындағы кері қатынастың болмауы мен азаматтардың саяси-қоғамдық белсенділігінің төмендеуінің арасындағы байла- ныстың бар екенін анықтауды, бұл байланыс биліктің іс-әрекетіне деген наразылықты күшейтетін фактор деп бағалануын жатқызамыз. Зерттеу әдістемесіне бақылау және салыстыру, сипаттау сияқты тәсілдермен қатар, құжаттарды жүйелеу және социометриялық әдіс-тәсілдер қолданылды.
Ғылыми мақаланың нәтижесі. Мақалада цифрлық ортаның ықпалымен әлеуметтік-саяси коммуникацияның орны мен құзыреттерінің өзгерістері жақсы жүйеленіп, сарапталған. Әлеу- меттік-саяси коммуникациялық ықпалдасу процестерін зерттеуде қолданылатын ғылыми дефи- ницияларды жетілдіру, біріздендіру проблемаларын шешуде ұсыныстар жасалған. Мысалы, автор
«бұқаралық коммуникация құралдары» мен «бұқаралық ақпарат құралдары» сияқты ұғымдардың қолдану тарихын жан-жақты зерттеп, олардың дұрыс анықтамаларын терең дәлелдермен сипаттап берген.
Мақала қорытындысында әлеуметтік процестердің саяси өмірдегі ықпалы мен серпінін күшейтетін коммуникативтік тәсілдер қоғамдағы белсенділікті өсіретін факторлар екені көр- сетілген. Саяси коммуникацияның басты функциясы – елдегі қоғамдық жүйені ішкі және сыртқы жағдаяттарға икемдеуді, ұлттық мүддені қорғау екені тұжырымдалған.
Түйін сөздер: коммуникациялық ықпалдасу, вертикалды коммуникация, саяси акторлар, әлеуметтену, медиакратия.
Библиографиялық сілтемелер
Asadullina, S. H. (2009). Theory and practice of permission of the virtual conflict: Practice-oriented monograph / Nestor Publ., St. Petersburg. – 327 p. (In Russian)
Ахатова Б.А. Политический дискурс и языковое сознание. – Алматы: Экономика, 2006. – 302 с.
Дорбетханулы Т. Партиялық саяси имиджді қалыптастырудағы коммуникациялық байланыстың рөлі // «Саясат» журналы, №2, 2003. – 62-64 бб.
Giddens A. The Consequences of Modernity. – Moscow: Praksis, 2011. – 352 p.
Castells M. Power of communication: a manual. – Мoscow: Izdatel’stvo Vysshey shkoly ekonomiki, 2016. – 564 p.
Coleman J. Social Capital in the Creation of Human Capital // Obshchestvennye nauki i sovremennost, no.3 2001. – РР.121-139. Ибраев А.Ж. Основные направления политики реализации связей с общественностью (на примере НДП «Нур Отан»):
автореф. …канд. политических наук: 23.00.02. – Алматы, 2008. – 24 с.
Қалиев H. Қазақстан Парламентаризмі: саяси талдау. – Алматы: «Қазақстан» баспасы, 2003. – 272 б.
Nair B., Janenova S., Serikbayeva B. (2019). A Primer on Policy Communication in Kazakhstan, https://doi.org/10.1007/978- 981-15-0610-9_1
Lasarsfeld P. Personal influence: the Part Played by People in the Flow of Mass Communications / N.Y., 1971. – Р.254.
Mc Lean I. Economics and Politics. Companion to Contemporary Economic Thoght / London New York: Routhledge.1991. – Р.846.
Miller D. Artefacts and the meaning of things, Companion encyclopedia of anthropology / London, New York: Routledge, 1994. – РР.396-420.
Мангейм Дж.Б., Рич Р.К. Политология. Методы исследования / пер. с англ., предисл. А.К. Соколова. – М.: Издательство
«Весь Мир», 1997. – 544 с.
Сабитов P.A. Политический анализ теории коммуникативного процесса Г. Лассуэлла и его роль в формировании информационной политики. – Краснодар: Кубанский гос. техн. ун-т, 1999. – 233 с.
Санстебан Л.С. Основы политической науки. – М.: Наука, 1992. – 102 с. Seligmen A. The Problem of Trust. – Moscow: Ideya-Press, 2002. – 256 p.
Strauss A., Corbin J. Basics of Qualitative Research. Technics and Procedures for Developing Grounded Theory / Thousand Oaks, CA: Sage Publications Inc., 2012. – 312 p.
Sztompka P. Society in action: the theory of social becoming / Cambridge: Polity Press, 2014. – 219 p.
Thomas, T. C., Price, L. L., & Schau, H. J. (2014). When differences unite: Resource dependence in heterogeneous consumption communities // Journal of Consumer Research, 39(5). – РР.1010‐1033.
Yessenbekova U.M. (2019). Transformation of human and society in the digital age (media-psychological aspect). Scientific monograph / Approved by the Academic Council of L.N.Gumilyov ENU, Printing house of L.N.Gumilyov ENU. – Astana. – 2019.
– Р.226. [in Kazakhstan]
Fukuyama F. Trust: Social virtue and path to prosperity. – Moscow: ACT-Ermak, 2004. – 730 p.
Хабермас Ю. Моральное сознание и коммуникативное действие. Научное издание. – СПб.: Питер, 2000. – 380 с
References
Adali S., Escriva R., Goldberg M. (2010). Measuring behavioral trust in social networks. IX International Conference on Intel- ligence and Security Informatics, Vancouver (Canada), 23-26 May 2010. – pp.150-152.
Asadullina, S. H. (2009). Theory and practice of permission of the virtual conflict: Practice-oriented monograph / Nestor Publ., St. Petersburg. – 327 p. (In Russian)ю
Akhatova B.A. Politicheskiy diskurs i yazykovoye soznaniye / [Political discourse and language consciousness] Almaty: Eko- nomika. 2006. – 302 s.
Dorbetkhanuly T. Partiyalyk sayasi imidzhdі qalyptastyrudagy kommunikatsiyalyk baylanystyng rolі // «Sayasat» zhurnaly.
№2. 2003. – 62-64 bb.
Nair B., Janenova S., Serikbayeva B., (2019). A Primer on Policy Communication in Kazakhstan, https://doi.org/10.1007/978- 981-15-0610-9_1
Castells M. Power of communication: a manual / Moscow: Izdatel’stvo Vysshey shkoly ekonomiki, 2016. – 564 p.
Coleman J. Social Capital in the Creation of Human Capital // Obshchestvennye nauki i sovremennost, no.3 2001. – pp.121-139. Ibrayev A.Zh. Osnovnyye napravleniya politiki realizatsii svyazey s obshchestvennostyu (na primere NDP «Nur Otan»): av-
toref. …kand. politicheskikh nauk: 23.00.02. – Almaty. 2008. – 24 s.
Kaliyev H. Kazakstan Parlamentarizmі: sayasi taldau / Almaty: «Kazakstan» baspasy. 2003. – 272 b. Giddens A. The Consequences of Modernity / Moscow: Praksis, 2011. – 352 p.
Lasarsfeld P. Personal influence: the Part Played by People in the Flow of Mass Communications / N.Y., 1971. – p.254.
Mc Lean I. Economics and Politics. Companion to Contemporary Economic Thoght / London New York: Routhledge.1991. – p.846.
Miller D. Artefacts and the meaning of things, Companion encyclopedia of anthropology / London, New York: Routledge, 1994. – pp.396-420.
Seligmen A. The Problem of Trust / Moscow: Ideya-Press, 2002. – 256 p.
Strauss A., Corbin J. Basics of Qualitative Research. Technics and Procedures for Developing Grounded Theory / Thousand Oaks, CA: Sage Publications Inc., 2012. – 312 p.
Sztompka P. Society in action: the theory of social becoming / Cambridge: Polity Press, 2014. – 219 p.
Thomas, T. C., Price, L. L., & Schau, H. J. (2014). When differences unite: Resource dependence in heterogeneous consumption communities // Journal of Consumer Research, 39(5). – pp.1010‐1033.
Yessenbekova U.M., (2019). Transformation of human and society in the digital age (media-psychological aspect). Scientific monograph / Approved by the Academic Council of L.N.Gumilyov ENU, Printing house of L.N.Gumilyov ENU. – Astana. – 2019.
– p.226. [in Kazakhstan]
Mangejm Dzh. B., Rich R.K. Politologiya. Metody issledovaniya [Political science. Research methods] / per. s angl., predisl.
A.K.Sokolova. – M.: Izdatelstvo «Ves Mir», 1997. – 544 p.
Sabitov P.A. Politicheskij analiz teorii kommunikativnogo processa G.Lassuella i ego rol v formirovanii informacionnoj politiki [Political analysis of the theory of the communicative process of G. Lasswell and its role in the formation of information policy] / Krasnodar: Kubanskij gos. tehn. un-t, 1999. – 233 p.
Sansteban L.S. Osnovy politicheskoj nauki [Fundamentals of Political Science] / M.: Nauka, 1992. – 102 p. Fukuyama F. Trust: Social virtue and path to prosperity / Moscow: ACT-Ermak, 2004. – 730 p.
Habermas Yu. Moralnoe soznanie i kommunikativnoe dejstvie [Moral consciousness and communicative action] / Nauchnoe izdanie. S-Pb.: Piter, 2000. – 380 p.
