Жаңа дәуірдегі бұқаралық коммуникация құралдарының трансформациясы, басым тенденциялар
DOI:
https://doi.org/10.26577/HJ.2023.v69.i3.1Аннотация
Мақалада цифрлық дәуір контекстінде бұқаралық коммуникация құралдарының трансформациясы зерттеледі. Зерттеудің негізгі мақсаты – ақпараттық технологиялар мен интернеттің дамуы жағдайында бұқаралық коммуникация саласындағы өзгерістерді анықтайтын басым тенденцияларды анықтау болды. Ақпарат ауқымының еселеніп өсуі, әлеуметтік желілер мен контент әзірлеу парадигмасының өзгеруі, когнитивтік молшылық әлемдік кеңістікте, Қазақ елінің медиа кеңістігінде қандай өзгерістер жасағанын көрсету де зерттеудің басым бағыты болды және зерттеу тақырыбының өзектілігін айшықтайды. Бұл өзгерістердің мемлекеттегі саяси-әлеуметтік және экономикалық қатынастарға қалай ықпал етеді деген сұрақтарға жауаптар «Цифрлық Қазақстан» сияқты бағдарламаларды сараптау арқылы берілді.
Медиа алдында тұрған проблемалар жаһандық сипатта болғанымен, әрбір елге тән өзіндік қиындықтардың табиғаттары да өзгеше болады. Еуропалық технологиялар мен жылдам өсіп жатқан азиялық нарықтың үйлесімі Еуропа мен Азиядағы медианың өзара белсенді әрекеттесуін қажет етеді. Жаһандану жағдайында таңғаларлық оқиғаны бір ғана медиа түрінде жариялау дәстүрі өзгеріп, кез келген контенттің бірнеше ақпараттық платформаларда, әлеуметтік желілерде еркін таралу формасына ауысуы жаңалықтардың таралу моделін мүлдем өзгертіп жіберді. Бұндай трансформацияны, оның басым тенденцияларын зерттеу үшін авторлар өткен ғасырлардағы технологиялық серпіліс кезеңдерін цифрлық дәуірдің ерекше сипаттарымен компоративизм қағидаларына сүйеніп сараптап, құрылымдық-функционалдық талдау, бақылау және мазмұнды талдау әдістерін қолданып тұжырымдар жасайды. Қазақ елінде бұл трансформациялардың саяси-әлеуметтік, экономикалық қатынастардан байқалатынын, қоғамдағы саяси көңіл-күйден көруге болатыны айтылады.
Зерттеудің қорытындысында билік пен халық арасындағы коммуникацияда технологиялық сипат күшейген сайын өздерінің құқықтары үшін күрес, әділетті талап ету, экономикалық, саяси шешімдерге ықпал ету, наразылық көрсету формалары да жаңарғаны көрсетіледі.
Түйінді сөздер: жаңа дәуір, бұқаралық коммуникация, жаңару, қоғамдағы трансформация, технологиялық сипат
Библиографиялық сілтемелер
2. Atkin, D. J. (2022). Social Media Theories. In The Emerald Handbook of Computer-Mediated Communication and Social Media (pp. 21-36). Emerald Publishing Limited. https://doi.org/10.1108/978-1-80071-597-420221002
3. Boczkowski, P. J., Matassi, M. & Mitchelstein, E. (2018). How young users deal with multiple platforms: The role of meaning-making in social media repertoires. Journal of computer-mediated communication, 23(5), 245-259.
4. Bruns, A., & Highfield, T. (2017). Social Media and News Consumption: A Review of Empirical Research. Digital Journalism, 5(7), 814-833.
5. Carr, N. (2011). The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains. W. W. Norton & Company. – p.304 ISBN 9780393339758
6. Damota, M. D., & Uninversity, M. W. (2019). The effect of social media on society. New Media and Mass Communication, 78(9), 1-9. ISSN 2224-3275 DOI: 10.7176/NMMC
7. Dempster, C., & Lee, J. (2015). The Rise of the Platform Marketer: Performance Marketing with Google, Facebook, and Twitter. Wiley. – 240 p. ISBN 1119059720
8. Essex, A. (2017). The End of Advertising: Why It Had to Die, and the Creative Resurrection to Come. Spiegel & Grau. – 240 p. ISBN 9780399588518
9. Farkas, J., & Neumayer, C. (2020). Disguised propaganda from digital to social media. Second international handbook of internet research, 707-723. https://doi.org/10.1007/978-94-024-1555-1_33
10. Fuchs, C. (2017). Social Media: A Critical Introduction. Sage Publications Ltd. – 293 p. ISBN 978-1 -4462-5730-2
11. Hilbert, M. (2016). Media in the Digital Age: Trends, Opportunities, and Challenges. Journal of Communication, 66(2), 263-279.
12. Hughes, A., & Hughes, A. (2018). Weapons of Mass Consumption: Social and Digital Media in Political Campaigns. Market Driven Political Advertising: Social, Digital and Mobile Marketing, 61-78. https://doi.org/10.1007/978-3-319-77730-6_4
13. Klinger, U., & Svensson, J. (2015). The emergence of network media logic in political communication: A theoretical approach. New media & society, 17(8), 1241-1257. https://doi.org/10.1177/1461444814522952
14. Lin, C. A., & Atkin, D. J. (2022). Social Media Theories. In The Emerald Handbook of Computer-Mediated Communication and Social Media (pp. 21-36). Emerald Publishing Limited. https://doi.org/10.1108/978-1-80071-597-420221002
15. Lasswell, G. (2005). Psihopatologiya i politika [Psychopathology and politics] / M.: Nauka. – 314 p.
16. Memlekettık bağdarlama «Sifrlyq Qazaqstan». Qazaqstan Ükımetınıñ qaulysymen bekıtılgen ["Digital Kazakhstan" state program. Approved by the decree of the Government of Kazakhstan] // https://digitalkz.kz/o-programme/
17. OECD: Participative web and user-created content: Web 2.0, wikis, and social networking / Directorate for Science, Technology and Industry OECD, Paris. – September 2007. – 124 p. ISBN: 9789264037472 doi.org/10.1787/9789264037472-en
18. Shirky C. (2010). Cognitive surplus. Cognitivity and generosity in a connected age / New York, Penguin Group, 2010. – 563 p. ISBN 978-5-90494-645-6
19. Thurman, N., & Schifferes, S. (2012). The Rise of News Aggregators: Implications for the Business of Journalism. Journalism Practice, 6(5-6), 648-656.
20. Toffler E. (2019). The third wave [Electronic resource].
URL: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/Toffler/_11.php
21. Van Dijck, J. (2019). The culture of connectivity: A critical history of social media. Oxford: Oxford University Press, 16(4), 584-598.
22. Zhang, Z. (2023). Research on the Role of Digital Media in Promoting# Metoo Movements. Social Sciences, 12(2), 60-63. https://doi: 10.11648/j.ss.20231202.12
23. Wiener, N. (2003). Tvorec i Budushchee [Creator and Future] / M.: AST. – 732 p. ISBN 5-17-019210-X
24. Zhusupova A. (2021). Media-potreblenie v Kazahstane v 2020 godu: internet i social'nye seti pobezhdayut [Media consumption in Kazakhstan in 2020: Internet and social networks win] // Ekonomist.kz, March 2021. https://ekonomist.kz/zhussupova/mediapotreblenie-kazahstan-2020-internet/
